Kobrynschtschina in den Jähren des Krieges

… Auf старэнькіх, auf wygljad – jaschtsche dawajennych падсвечніках месцамі szerlassja і paseljanela бліскучае pakryzz±, bei многіх meszach відаць skoly і treschtschyny. Bei музеі Nawass±lka¸skaj der Schule jany sajmajuz nicht зусім swytschnaje mesza – nicht pobatsch s іншымі прадметамі dem Alltagsleben. Jana stajaz auf вітрыне, pryswetschanaj Wjal_kaj Ajtschynnaj wajne, dse s adnago der Seite s імі суседнічаюць saldazkaja пілотка і танкісцкі der Helm, s drugoga – нямецкі das Futteral die Hölle процівагаза … Jak паведамілі mjaszowyja schychary, ja wajny getyja падсвечнікі належалі sem'jam навасёлкаўскіх ja¸reja ў, якія s prychodam гітлераўца ў аказаліся sawotschna асуджанымі auf pakuty і smerz …

Іх ведалі ў w±szy

Für кіраўніка des Museums, wykladtschyka гісторыі Nawass±lka¸skaj der Schule Aljaksandra Dronza, gety netschakany ekspanat hundert ў sychodnaj kropkaj für tschargowaga dasledawannja, bei chodse jakoga atrymalassja праліць jaschtsche kryschatschku swjatla auf adnu s am meisten smrotschnych staronak wajennaj гісторыі Nawass±lak, und Malen s імі і ¸s±j naschaj Kobrynschtschyny. Padtschas гістарычнага dasledwannja Aljaksandra Dronza былі snojdseny звесткі pra 11 sem'ja ў – 36 навасёлкаўскіх ja¸reja ў. Srasumela, bei спісе moguz byz nedakladnasz і, tamu schto sklada¸sja ±n bei asno¸nym pawodle ўспамін wjasko¸za ў.

- Ja wajny яўрэі складалі даволі sind die Schicht насельніцтва naschaj – jak, daretschy, і многіх іншых w±ssak, – raskaswaje Aljaksandr Dronez stellig. – So bei 1936 godse sa 156-z_ wutschnja ў polskaj die Schulen 11 dsjazej war es s яўрэйскіх sem'ja ў. Des Guten wjadomyja былі ў w±szy такія прозвішчы, jak Zerach (Schmujla і Rejslja s дзецьмі Aronam, Chanaj, Daw_dam і Chossynam), Alergant, Melamed, war Selman, Пінкус, вялікая sjam'ja ў Zukermana ў – daretschy, іх дзеці von Mejlach і von Mendal bei 41. godse вучыліся adpawedna ў 4. і 2. klassach. Pamjatajuz schychary і gandljara s urotschyschtscha "Sagraby", jakoga звалі Engel Schmul, also, und den Pas-wjaskowamu – Schmulko. Wjadoma, schto Sohn Engelja Schmulja, Lejba, perad wajnoj wyjecha ў bei SSCHA. Der Sohn Пінкуса, Daw_d, perad wajnoj s'echa ў bei Kobryn – і dalejschy jago der Wald newjadomy. Der Sohn ja¸reja Іцк і, taksama Daw_d, aschan і ў sja s Ry¸kaj Melamed – Malen jany выехалі s краіны.

S'echaz пашчасціла nicht ўсім …

Зрабіць geta пашчасціла nicht ўсім прадстаўнікам ja¸rejskaga насельніцтва wurde Nawass±lak – patschalassja wajna … І adnym s perschych весніка ў bjady пакіданне яўрэямі abschytych mesza ў. Jak успаміналі mjaszowyja schychary, адзін die Stunde яўрэі ist ішлі і ішлі адзін für adnym einfach, amal schto tscharadoju … ist Adnak адышлі nicht ¸se fern. Ab maschtabach трагедыі des Guten gaworyz адзін толькі die Tatsache – wa ¸s±j w±szy wajnu перажылі толькі zwei Damen ja¸reja ў: вялікі das Haus Zukermana ў, які das Rudel ў bei am meisten zentry вёскі – padtschas wajny hier ў паліцэйскі ¸tschastak, і das Haus Arona Zeracha, dse paslja wajny знаходзілася perschaja ў Nawass±lkach бальніца. Астатнія былі знішчаны – jak і іх gaspadary, якія толькі sind der Pas adnym fakze vom Pfahl nazyjanalnaj прыналежнасці nicht ўпісваліся ў “нямецкі paradak” neu.

Es war ў Nawass±lkach nawat swa± ¸lasnaje geta. rasmjaschtschalassja jano dort, dse saras знаходзіцца lasnja, і ¸ja¸ljala saboj 6 Hütten, abnessenych agarodschaj s doschak і kaljutschaga drotu. Праіснавала jano njado¸ga – uscho ў 1942 godse der Pas sagadse des Deutschen ў усіх навасёлкаўскіх ja¸reja ў auf padwodach вывезлі ў Ds_w_n, auf bylyja яўрэйскія могілкі rechts die Hölle дарогі. War sjarod tych пакутніка ў і Ester Alergant – jakuju ў narodse называлі von Gestarkaj, ja wajny jana war deputatam bei mjaszowym Saweze. Jana naadres адмовілася raspranazza perad rasstrelam, jak загадалі faschysty – für geta адзін s гітлераўца ў ist sakalo ў jaje vom Bajonett einfach. Астатнія былі rasstraljany. Wypadkowym swedkam tago rasstrelu hundert ў nawass±lkawez Aljaksandr Bljajan, які potym і raskasa ў bei w±szy ab tych furchtbar padsejach.

“Assabl_wych sdarennja ў war" nicht

Tschorny die Spur chalakostu auf зямлі Kobrynschtschyny і ¸s±j naschaj Belarus_ prassotschwajezza і ў jaschtsche adnym furchtbar dakumenze, s якім wir пазнаёміліся dsjakujutschy nawukowa-dasledtschaj дзейнасці Aljaksandra Dronza. Adnojtschy ja jago ў рукі die Schiffstreppe і ў die Zeitschrift bajawych dsejannja ў das 310-Hektar паліцэйскага batal±na (pasnej – das 3-Hektar batal±na das 15-Hektar паліцэйскага der Stab). S njamezkaj pedantytschnaszju ў jago padrabjasnejschym tschynam запісваліся ¸se "подзвіг і” – spalenyja ist і, rasstraljanyja schantschyny і dsez і, і, wjadoma, забітыя ja¸re і, якія sa¸s±dy праходзілі auf dem Hintergrund іншых achwjar асобнымі радкамі gewichtig.

17 кастрычніка 1942. “Patrul_ ў nasselenych die Punkte Bloty-Welk_ і Ljachtschyzy нічога nicht знайшлі. Bei Padlesse rasstraljany адзін ja¸rej. Die 9. Kompanie wyssylaje atrady ў Мікалаева, schto auf ¸schod die Hölle Chabow_tscha ў. Dort rasstraljany 7 пасобніка ў bandyta ў (sn. partysan – sa¸waga a¸tara) і 3 яўрэі. Знішчаны 1 Hof”.

19 кастрычніка 1942. “Die 9. Kompanie wyssylaje karnyja atrady ў Bloty-Welk_ і ra±ny auf po¸dsen і po¸natsch die Hölle Chabow_tscha ў. Безвынікова. Belska і Kortschyz rasstraljanyja ja¸re і, якія бадзяліся erhitzend. Paslany ў Міхалін karny atrad die 10. Kompanien нічога nicht snajscho ў. Die Untersuchung ў ra±ne pa¸notschnej hat Antonawa выніка ¸ nicht gegeben. Bei dsjarscha¸nym ma±ntku Azetschyna, дарогі" Brest – Kobryn "rasstraljana 5 ja¸reja ў erhitzend”.

22 кастрычніка 1942. “Franopalja die 10. Kompanie праводзіць die Untersuchung für падрыхтоўкі adnoj аперацыі і rasstrelwaje 23 яўрэі erhitzend. polskaje насельніцтва sanepakojena merapryjemstwam і, якія prawodsjazza supraz ja¸reja ў, tamu schto dumaje, schto іх taksama moguz выселіць s woblaszej, якія pryljagajuz ja Ukra_ny, ці nawat rasstraljaz”.

23 кастрычніка 1943. “Bei Kamjan_zy-Schyrawezkaj die 11. Kompanie rasstraljala 21 ja¸reja”.

24 кастрычніка 1942. “Bei Padless_ rasstraljany адзін ja¸rej”.

25 кастрычніка 1942. “Karnyja atrady die 9. Kompanien, paslanyja ў Bloty-Welk і, Wjal_k_ja Kortschyzy і ra±n der Brücke pras ro ў, uschodnej Chabow_tscha ў, нічога nicht знайшлі. Bei Blotach-Welk_ch pakarany 8 ja¸reja ў, bei Chabow_tschach – 2. Bei Tscharnjanach pakarany 4 яўрэі s Bresta, rasstraljany 5 tschalawek, schto збеглі s Sabalazzja. Bei Wjal_karyze rasstraljany 81 tschalawek – яўрэі daroschna-buda¸n_tschaga lagera”.

29 кастрычніка, Kobryn. “Die 9. Kompanie wyssylaje karnyja atrady ў Kortschyzy, Pa¸lopal, Or, Saorzy, Kljatyschtschy. Aryschtawany 2 ja¸re і, jany peradadseny assobaj dem Dienst бяспекі ў Kobryn. Bei Wjal_k_ch Kortschyzach aryschtawany 3 ja¸re і, paslja dopytu pakarany. Bei Jasw_ne padtschas перастрэлкі s bandaj ja¸reja ў 1 ja¸rej забіты, астатнія збеглі der Pas накірунку Arljank і”.

31 кастрычніка 1942, Kobryn. “Die 9. Kompanie wystupaje ў Samaras (11 km uschodnej Makran) für знішчэння ja¸reja ў. Bei Blotach-Welk_ch і Zakalnetschach (11 km auf pa¸dn±wy ¸schod die Hölle Kobryna) aryschtawana і pakarana der Pas 3 яўрэі. Auf darose“ Chabow_tschy – Kobryn ”sachopleny 2 ja¸re і, якія peradadseny assobaj dem Dienst бяспекі ў Kobryne. Die 10. Kompanie prazjagwaje знішчэнне ja¸reja ў bei Пінску. Warta, пакінутая auf apornym punkze, захапіла ў Міхаліне ja¸rejku і rasstraljala”.

1 лістапада, Kobryn. “Die 9. Kompanie sakantschwaje aperazyju der Pas знішчэнні ja¸reja ў bei Samarach, былі pakarany 80 tschalawek. Die 10. Kompanie prazjagwaje знішчэнне ja¸reja ў bei Пінску. 3-z_ ¸swod die 11. Kompanien aryschtawa ў 2 ja¸reja ў, schto збеглі s Bresta, і pakara ў іх”.

12 werasnja 1942. S danjassennja камандзіра die 9. Kompanien des 15-Hektars паліцэскага der Stab ab знішчэнні ja¸reja ў bei Tscharnjanach. “Die 9. Kompanie patschala perschuju prawerku насельніцтва des Punktes ў Tscharnjany, Nawass±lk_ і Asjaty. Вялікую tschastku насельніцтва skladajuz украінцы. Gaworaz, schto ±sz польскія і рускія die Elemente. Bei Tscharnjanach war es 60 ja¸reja ў – 12 muschtschyn, 20 schantschyn і 28 dsjazej. Яўрэі rasstraljany 10 werasnja 1942 ў 2 кіламетрах auf ¸schod die Hölle Tscharnjan”. sasta¸sja 1 ja¸rej muschtschynskaga dem Fußboden (schawez), які budse праводзіць шавецкія die Arbeiten pad nagljadam украінскай паліцы і ”. (Kap_tan і rotny камандзір Casper, uswodny вахмістр acho¸naj паліцыі Wolf).

Vom Äußersten hundert ў daklad капітана паліцыі achowy і камандзіра Saura ab massawym знішчэнні ja¸reja ў bei Пінску (прыводзіцца ў skaratschenn і).

“Bei адпаведнасці s sagadam 28 кастрычніка war die Kompanie prybyla auf maschynach bei Kobryn, adkul den Märschen adpra¸lena ў Пінск. 29 кастрычніка die 10. Kompanie des 15-Hektars паліцэйскага der Stab Malen s 11. rotaj paljawoga der Stab prysnatschajuzza für pratscheswannja geta. Perschaje pratscheswanne prajschlo paspjachowa, sakontschylassja ў 10.00, bei perschy dsen war es pakarana, 10 Tausende tschalawek erhitzend. Notschtschu die Kompanie знаходзілася ў bajawoj гатоўнасці ў салдацкім den Klub.

Das 30-Hektar кастрычніка adbylossja 2 pratscheswanne geta, das 31-Hektar – 3, und 1 лістапада – 4. Uwogule ja mesza war es sabrana 15 Tausende ja¸reja ў. Chworyja яўрэі і dsez і, пакінутыя ў die Damen, караліся auf dwary geta. Bei geta, такім tschynam, war es pakarana 1200 ja¸reja ў. Sdarennja ў war es nicht, für wykljutschennem adnago. Адзін ja¸rej skasa ў, schto schawa ў mnostwa solata, і вахмістр pajscho ў s ім. Adnak s-für tago, schto ja¸rej uwes die Stunde maruds і ў і saprascha ў вахмістра padnjazza s ім auf garyschtscha, вахмістр wjarnu ў jago rückwärts bei geta auf mesza sboru. Tady ja¸rej snjanazku кінуўся auf adnago konnaga s der Schwadron, wychap і ў вінтоўку і кій і patscha ў jago біць. Napad ў sarwany толькі dsjakujutschy ¸mjaschannju saldat die Kompanien. S-für tago, schto agnjastrelnaj sbrojaj karystazza war es sabaronena, ja¸reja ўдарылі sjakeraj der Pas galawe, і ±n sasta¸sja ljaschaz auf meszy. 1 лістапада war die Kompanie prysnatschana ў sneschnjaje atschaplenne. Асаблівых sdarennja ў war es nicht. Das 2-Hektar лістапада war die Kompanie adpuschtschana s Пінска і ў 13.00 dassjagnula Kobryna, und bei 17.00 – сваіх apornych des Punktes ў ”.

Chalodnyja, amal schto sprawasdatschnyja радкі і бескампрамісныя лічбы lepej für ljubyja эмоцыі adljustro¸wajuz sapra¸dnuju sutnasz tago, іншага der Seite wajny, s якім nawat s±nnja, pras столькі gado ў, uns sustrakajemsja даволі redka. Менавіта tamu s±leta, калі spa¸njajezza 70 gado ў Wjal_kaj Peramog і, werden wir abawjaskowa jaschtsche Mal ja дзённіка das 310-Hektar паліцэйскага batal±na zurückkehren, genazyd ja¸reja ў bei дзейнасці jakoga – ist nicht адзіная schudasnaja staronka, крывавымі абцасамі выбітая auf naschaj schmatpakutnaj зямлі fern. So geta zjaschka tschytaz – і jaschtsche zjaschej uja¸ljaz. Ale ±sz retschy, bei дачыненні ja якіх ist nicht павінна byz nedagaworanaszja ў ці нейкіх neadnasnatschnych traktowak, якія einfach, auf es ist schade, stanowjazza ¸s± bolsch распаўсюджанымі ў unser nespakojny die Stunde. І wir sa¸s±dy павінны pra geta pamjataz.

Bjalo ў, Ds. Pad den Zeichen зоркі Daw_da / Dsm_tryj Bjalo ў//Kobrynsk_ веснік. – 2015. – 25 ljutaga. – Mit. 4. Ab знішчэнні sem'ja ў ja¸reja ў bei Nawass±lkach bei 1942 (der Pas materyjalach кіраўніка Nawass±lka¸skaga des Museums A.Dronzas).

Die ersten Tage des Grossen Vaterländischen Krieges Ішлі баі pad Kobrynam Die Befreiung Kobryns... Der helle Tag der Befreiung Volkseigen barazba Auf der Erde Pribuschski Bei бітве swjaschtschennaj, narodnaj Wenn der Vater der Held Von Moskau bis zu Brest 123 Vernichtungsluftwaffenregiment Es ist die Kindheit unter den Bombenangriff geraten Hinter jedem Namen das Schicksal Die langersehnte Befreiung Die Grenze Dnjapro¸ska-Bugsk_

Perschy dsen wajny So fing der Krieg an Von Pinsk bis zu Brest Die Luftwerktätigen des Krieges Standen zu Tode Kab уміраючы ўвасобіцца Das Blut des Berges Bronnoj Die Besatzungswerktage Das Schicksal der Bewohner des Kobrynski Gettos Bei haut- вёскі – swaje pamjaz і der Schmerz Es war vor kurzem, es war seit langem Die Grenze Dnjapro¸ska-Bugsk_ Die Chronik im Sturzflug niedergehend... Die Toten für die Heimat im Flug

• Das Besatzungsregime
• Die Besatzungswerktage
• Wir erinnern uns die Wahrheit an den Krieg
• Der Ruf der Jugend des neuen Jahrhunderts
• Das erste Blut
• Wir sind Perachreszk_ja …
• Einheitlich für ganze Weißrussland das Projekt
• Асаблівасці wajenna-ekanam_tschnaj гісторыі
• Opal±nnoje vom Krieg die Kindheit
• Und wieder wird der Krieg an sich erinnern
• Die Glocke des Sieges
• Der Tribut des Gedächtnisses vom Fallenden
• Es war vor kurzem, es war seit langem
• Zwei koschuschka
• Die deutsche Okkupation
• Das Schicksal der Bewohner des Kobrynski Gettos
• Der Test vom Krieg
• Bei haut- вёскі – swaje pamjaz і der Schmerz
• Der Bericht des Kommandeurs der 10. Kompanie
• Der Schmerz nicht temporär
• Beschuldigen die Dokumente
• Das Blut des Berges Bronnoj
• Die Geheimnisse Kobrynskaj turmy
• Pad den Zeichen зоркі Daw_da
• In einen der Tage des Krieges
• "Der Morgenröte" - 70! Die Geschichte, die wir schreiben
• So töteten die Menschen
• Wiederzukommen