Die Artikel über Kobryn: die Geistige Kultur

Asno¸nym sanjatkam sjaljan auf Kobrynschtschyne ў мінулым war es semljarobstwa. Sjaljane ў asno¸nym прытрымліваліся dwuchpolnaj сістэмы semljarobstwa, schto war es swjasana s moznaj sabalotschanaszju мясцовасці і nedachopam wornaj зямлі. Bei сярэдзіне den XIX. Art. bei Kobrynsk_m paweze sabjaspetschanasz sjaml±j auf 1 рэвізскую der Dusche skladala 4,33 дзесяціны, auf 1 zjagly der Hof — 16 дзесяцін.

Сеялі schyta, die Gerste, aw±s, пшаніцу, l±n. Paljawyja die Arbeiten пачыналіся ў perschaj palowe красавіка. Asno¸naj pryladaj für worywa sluschyla paleskaja sacha. Geta war mas і ў naja dra¸ljanaja prylada, suwjasnym swjanom jakoj war scherdka (ragatsch da¸schyn±j 3,5 erhitzend), jakuju swytschajna высякалі s bjarosawaga ці jalowaga koranja. Auf adnym kanzy ragatscha пакідалі zwei адгалінаванн і, якія служылі den Griffen і, auf процілеглым свідравалі skarsnyja адтуліны, kudy ўстаўлялі dra¸ljany kalok, auf які s dapamogaj звітай s die Schlupflöcher пятлі — "gallja" — прымацоўвалі das Joch. Bei ragatsch знізу, ist die Hölle rutschak, забівалі doschku, jakuju называлі "rassochaj" unweit, «плахцінай» ці ist sachoj einfach. Ніжні kanez расохі rasdwojwa¸sja ў wygljadse zwei rago ў, auf kanzy якіх надзявалі schalesnyja нарожнікі. Paleski sachu zjagnula ein Paar walo ў.

Perad patschatkam worywa і sja¸by nelga war es забіваць bei sjamlju kaly: geta snatschyz «забіць» sjamlju, і nassenne nicht ¸sydse. Paslja worywa sjamlju баранавалі. Für getaga выкарыстоўвалі plezenuju dem Hammel auf 25 subo ў. Der Absatz die Hammel выраблялі s tonkaga dubowaga stwala, mazawanne die Hammel («ціпк і») вязалі лазовымі дубцамі. (Sap_sa ў S.Borys die Hölle Szjapana Traf_maw_tscha Ulassjuka, schychara das Jh. Lel_kawa).

Den Korn сеялі ¸rutschnuju. Есці nassennaje den Korn sabaranjalassja, tamu schto moschna war es такім tschynam загубіць uwes uradschaj. Bei nassenne дадавалі sboschscha s «wjanotschka ў», якія асвячалі auf Uspenne Boschaj Maz_. «Wjanotschk і» ўяўлялі saboj die Sträuße s усіх slakawych, якія сеялі ў полі. Bei dem Jh. Akzjabr pry sja¸be gaspadar tschyta ў малітву, stanaw і ў sja auf kalen і, zalawa ў sjamlju і pras і ў:

Die Geburt, Bosche, auf bei sjakogo den Anteil:
Auf kotjatschu, auf sobatschu і skotjatschu,
Auf бідного, reich,
pobrytogo, haarig.

(Sap_sal_ A.Naro¸Skis і U I. Schastawajez. Arch і ў БДМНАiП*.)

L±n сеялі ў patschatku красавіка, so schto ў kanzy tscherwenja ±n uscho paspjawa ў. Für wymjarennja die Brote ў Kobrynsk_m paweze ў den XIX. Art. sluschy ў schanok, які ra¸nja¸sja 2 paluschankam albo 4 tschazwerykam, albo 40 garzam. Auf 1 дзесяціну высявалі азімай пшаніцы 62 garzy, азімага schyta — 60, jarawoj пшаніцы—56, jarawoga schyta — 48, garochu — 54, ільнасемя — 27 garza ў.

Auf prazjagu des Sommers gaspadar пільна satschy ў für сваімі палеткамі. Najbolypaj nebjaspekaj für іх селянін лічы ў "sakruzeju", ці vom Saal (zwei dsessjatka ў kalasso ў, swjasanych erhitzend, sakrutschanych і tamu wyssachlych), albo "abschatyja" die Pferche. Існаванне saloma pradwjaschtschala smerz gaspadaru, padsesch schyw±ly ці jakuju іншую bjadu. Bei getych wypadkach nekatoryja sjaljane звярталіся ja swjatara і прасілі jago s малітвай wyrwaz сваімі рукамі vom Saal. Bei уніята ў існавала auf gety wypadak nawat spezyjalnaja малітва. Іншыя sjaljane звярталіся ja snachara. Апошні für pe¸nuju die Zahlung sgadscha¸sja «адрабіць» vom Saal. Jen patschyna ў свістаць, krytschaz, wyma¸lja ў spezyjalnyja samowy, und ў sakljutschenne der Wandleuchter ў асінавы der Pfahl і s jago dapamogaj wyrywa ў s зямлі vom Saal, prygaworwajutschy: «Njachaj so tago tschalaweka, які srab і ў sakruzen, раскідаецца gaspadarka, jak ich раскідаю sakruzen!».

Belarussy Kobrynskaga paweta лічыл і, schto pachodschanne "abschatych" palos swjasana s чараўнікамі і ведзьмамі. Нібыта notschtschu tyja прыходзілі agolenyja s сярпамі auf dem Fußballfeld, калі schyta цвіце, абыходзілі ¸s± das Feld і жалі auf koschnaj den handgeknüpfte Teppich некалькі сцяблін, якія satym хавалі ў сваіх die Tennen. Dsjakujutschy getamu njatschystaja сіла ў die Stunde перавозкі snapo ў s die Felder пераносіць bei die Tenne чараўніка stellig tschastku tschuschoga ¸radschaju. Калі sch jak_-nebuds njawopytny чараўнік abscha ў der Busch samest schyta, jakoje цвіце, wossennju jago die Tenne напоўніцца лістамі і галінкамі.

Den Schnurrbart schyta ўбіралі ¸rutschnuju, сярпамі pa¸kruglaj (sferytschnaj) der Form (des Jh. Хідры). Gretschku, garoch, aw±s убіралі косамі s grabelkam!. Beim Jh. Хідры für getych met карысталіся kassoj s двухзубымі вілачкамі. Jana прымацоўваліся ja kassja pad pramym wuglom. Für tschassowaj сушкі ў полі snapy складвалі ў бабкі. Bei Kobrynsk_m paweze jany называліся «mendljam і», «мэндлікам і».
Für перавозкі snapo ў s die Felder sjaljane карысталіся kal±ssam і, якія мелі бакавіны ў wygljadse драбін. 3 Felder звозілі nicht ¸wes das Brot, und толькі tschastku jago. Астатні das Brot складвалі auf meszy ў torpy. Padobnyja torpy, захоўваліся дзясяткі gado ў і служылі lepschaj prykmetaj bagataga і samoschnaga gaspadara.

Малацілі Den Korn ў klunjach zapam і, правейвалі s dapamogaj шуфліка ў. Für перапрацоўкі sernja auf die Grützen і das Mehl выкарыстоўвалі die Mörser і rutschnyja schorny. Die Mörser рабілі s zw±rdych parod драўніны ў wygljadse келішка (das Jh. An_skaw_tschy). Auf patschatku den XX. Art. атрымалі paschyrenne konnyja malatarn_-maneschy. Jana будаваліся ў den Komplex s punjaj. Asnowu getaga механізма skladala garysantalnaje des Pfahls вялікіх pamera ў, nassadschanaje auf wertykalnuju wos. Прыводзілася ў ruch jano конскім prywodam, und pras сістэму prywoda ў des Pfahls прыводзіла ў dsejanne malatarnju. Калі solches des Pfahls slutschalassja s schornam і, атрымліваўся konny mlyn. Padobny konny die Manege ў зафіксаваны ў das Jh. Paw_zze.

Uradschajnasz sboschschawych і bulby ў Kobrynsk_m paweze für peryjad s 1854 ja 1859 azenwalassja jak sdawalnjajutschaja.
Für atrymannja высокіх uradschaja ў neabchodna war es dobraje ¸gnajenne paletka ў. Die Hölle schyw±ly, jakuju ўтрымлівала sjaljanskaja sjam'ja (bei сярэднім geta адзін das Pferd, ein Paar walo ў, 1—2 karowy erhitzend, 10 awetschak), moschna war es atrymaz ugnajennja ў ja 2400 pudo ў. Solchen колькасці stahl толькі auf 1 дзесяціну. Bei сувязі s getym, толькі auf 1/8 часткі paletka ў уносіліся ¸gnajenn і, bei asno¸nym, auf agarody і pad bulbu.

Agarody ў w±skach былі невялікія, служылі für wyroschtschwannja neabchodnaj агародніны: die Kohle, burako ў, redsk і, zybul і, agurko ў і morkwy. Садзілі taksama kanopl і, l±n, garoch, die Bohne, den Stunden tytun і bulbu. Sja¸ba ў agarodach patschynalassja ў patschatku красавіка і prazjagwalassja ja am 25. Mai. Праполвалі grady 2 Male. Perschy Mal geta adbywalassja am 20. Mai erhitzend. Bei gety sch die Stunde пачыналі ¸schywaz beim Igel sjal±nuju zybulju. Bei Pjatro ў der Posten uscho елі бацвінне, und njaredka і агуркі. Paslja sakantschennja жніва пачыналі ўбіраць агародніну, zybulju сушылі ў chaze auf palazjach.

Waschnaje mesza ў sjaljanskaj gaspadarzy sajmala schyw±lagado¸lja. Der Pas statystytschnych swestkach, bei 2. palowe den XIX. Art. bei Kobrynsk_m paweze auf 100 schycharo ў prypadala 59 galo ў heftig ragataj schyw±ly, 10,5 kanja, 52,5 авечкі. Schyw±la war perawaschna mjaszowaj нізкарослай parody.

Bei Kobrynsk_m paweze auf 100 дзесяцін wornaj зямлі prypadala 70 дзесяцін lugo ў. Ale groß tschastka lugo ў знаходзілася sjarod sabalotschanaj mjaszowasz і, paroslaj кустамі алешніку. Bei сувязі s moznaj sabalotschanaszju gleby war das Gras drennaj jakasz і, утрымлівала schkodnyja солі. Bei зімовы die Stunde der Pferde і ragatuju schyw±lu кармілі senam s dameschkam salomy. Das Gras ў den XVIII. Art. касілі kassoj, jakaja ¸ja¸ljala saboj perachodny typ die Hölle garbuschy ja літоўкі. Trocken des Heus складвалі ў абарогі — tschatyry даволі высокія von der Lupe, auf якіх mazawalassja perasso¸naja (tschaszej 4-sch_lnaja) streschka. Bei dem Jh. Stry_ такія абарогі мелі naswu "schur".

*Беларускі dsjarscha¸ny das Museum narodnaj архітэктуры і pobytu.

• Gukanne wjasny. Kupalle
• Гульнi, die Tänze, прыпеўкi, загадкi
• Wjasselnaja abradnasz
• S falklornaj spadtschyny Kobrynschtschyny
• Die Geschichte kobrinskich der Tempel
• Kaljady auf Kobrynschtschyne
• Kaljandarnyja abrady
• Кобрынскi die Ordnung
• Die Legenden, kask і, padann і, гульнi
• Majstry narodnaj творчасці
• Narodnyja і дзіцячыя ¸sornyja kalektywy
• Паселiшчы, schyll±, gaspadartschyja pabudowy
• Pachawanne і памінкі. Abradnasz
• Die Gewerben i ram±stwy
• Renessansawaja meblja ў Belarus_
• Sa des Hausrates ў narodnaj mowy
• Tradyzyjnyja заняткі насельніцтва
• Schtschadrawanne kaljadnaga der Herde
• Wiederzukommen