Versão em português 中文版本 日本語版
Polish version La version française Versione italiana
Русская версия English version Deutsch Version

U бітве свяшченнай, народнай

Kobryń → materiał o Rejon kobryński → Rejon kobryński do rok wojna

Памятаю, биццам гета jestem ўчора, jak збоку Кобрына ціхім we dnie нарастаў тривожни łomot. Na tło чистага niebo з' явілася пляма, jak dym пажару. Яна імкліва расла, łomot мацнеў. Сонечны дзень пацямнеў. Мабыць, setka бамбардзіроўшчикаў, калі nie ból, na невялікай вышыні і ў ідэальным парадку, jak na парадзе, тримала kurs u напрамку Баранавічаў. Потым зноў, chwaląc za хваляй, - самалети.

- Бяда, страшенная бяда, - гавариў бацька, які raz з намі ўглядаўten ў вишиню. - jak вистаяць перад taki сілай?!

І tu жа адказаў: − Бальшавікі nie здаюцца, барацьба будзе na смерць. U першую сусветную вайну ен бежанцам трапіў u Расію, служиў u царськай арміі і зведаў салдацкіх акопаў. Tam пазнаеміўten з бальшавікамі.

Стагнала niebo, стагнала зямля. З Кустовіцкіх хутароў jestem відна, jak няспинним melasa рухалася pas Маскоўськай шаши фашисцкая тэхніка. Потым stan вядома, што tu jestem вастриє фашысцкіх армій " Цэнтр", нацеленає plan " бліцкрига" na Маскву - серца першай рабоча-сялянськай дзяржави.

Здавалася, што моцна ўстаяць перад гетай навалай, націскам? Taki неадольнай сілай stoў ten высокі, wczesny ranek невядоми duch, які ўсяліла ў серци ludowy мас Вялікая Кастрычніцкая ревалюция. Сіла гетая jestem невядомай верхаводам трецяга рейха і імперыялістычным падпальшчикам вайни.

Nieўzabawa дзесяткі dwa гітлераўцаў na waza, aўтамабілі- furgon накіраваліся ў напрамку Кустовіч. Рухаліся няспешна, u біноклі разглядвалі житневия палі, хутари, узлескі. Высачылі чирвонаармейцаў, якія апынуліся ў варожим tył. Маер адстрельваўten i апошняй кулі, a апошняй абарваў pal жицце. Схапілі dwa чирвонаармейцаў, завялі ў жита і забілі выстраламі ў патыліцы. Забралі дакументи, речи і пайшлі, забараніўши хаваць забітых na могілках.

З перших дзен акупацыі na pani u Кустовічах вывесілі аб'яви. Забаранялася мець зброю, пуськаць na начлег і даваць jeż чирвонаармейцам, прадпісвалася здаваць радыепрыемнікі, знойдзеную зброю. Za невикананне - расстрел. Але na хутарах укрывалі і лячылі ranny савецкіх байцоў, давалі притулак людзям, якія прабіраліся za лінію front. Збіралі і ў патайних месцах хавалі зброю. I слухалі родни голас Масквы...

Хутар Васіля Галадзюка byў na ўськрайку las, які цягнуўten аж i most цераз Mukhavets. Сям'я вялікая: бацькі жонкі, dwa syn, dacza. U саламяним даху хлява, na сенавале Васіль надзейна замаскіраваў антену радыепрыемніка. U ліпені 1941 rok jama ўдалося паслухаць виступленне I. В. Сталіна. Здаецца, i яго самога былі звернути слови Старшыні Дзяржаўнага Камітэта Абароны : "u zajęty ворагам раєнах треба ствараць партызанскія атради, конния і пешия, ствараць дыверсійныя групи dla барацьби з часцямі варожай арміі, dla распальвання партизанськай вайни ўсюди".

Васіль rozsądekў, што dla барацьби патребна будзе зброя, боєприпаси. Нельга ўпуськаць момант: front толькі прайшоў, і ў las, na шаши, u абочинах дарог kawał зброі. Ен збіраў яє, змазваў і хаваў u ściek, калодзежах. Пазней высветлілася, што tak рабілі ва ўten акрузе. Oto ў ліпені 1941-га ў Дахлаўскіх лясах, што злучаліся з лясамі la Кустовіч, пачалася " прапіська" перших савецкіх людзей, якія паклалі пачатак партизанськаму руху na Кобрыншчыне.

Нямецкая салдатня, зачараваная першымі поспехамі разбойнага napadłem, wąs яшче абпальвала серци людзей завучанымі сказамі з arsenałў гебельсаўськай прапаганди : "maskaў капут! Сталін капут"! Акупацыйныя ўustrój з дапамогай agentura наносілі ўdar pas актывістах - тих, хто mogę арганізаваць вакол сябе людзей, стаць na чале барацьби з захопнікамі. Хапалі ў адзіночку і групамі.

U dom васемнаццацігадовага Мікалая Цімашука ў перши дзень вайни jestem арганізавана калектиўнає праслухоўkąpiel виступлення В. М. Молатава. Адкрылі вокни chata, сабралася kawał людзей. Пазней акупантам stanąłem вядома pra гета. Гестапа zabrałem Kolia і яго бацьку, вяськовага каваля. Іх расстралялі ў невядомим месци.

Іван Савіч Федарук u вераснеўскія дні 1939 rok byў чирвонагвардзейцам, a з устанаўленнем Савецкай улади ў Заходняй Беларусі stoў першим lodoszreńўнікам u Кустовіцкай пачатковай szkoła. Гэта byў гарачи прапагандист савецкага ustrój. U пачатку Вялікай Айчыннай вайни хацеў прабрацца na Усход, аднак перайсці лінію front nie здолеў і вярнуўten i tu' і, u Кустовічы. Карнікі наляцелі na хутар Федарука 14 кастрычніка. I гетага godzina невядома, чаму і jak tu апынуліся били депутат Гарадзецкага сельсавета Федар Галадзюк і актывіст Сцяпан Зімніцкі. Pas дарозе фашисти захапілі Івана Лакішыка, бацька якога перайшоў za лінію front. Усіх чаторих адвялі piekło хутара і расстралялі.

U перши rok вайни веська страціла здольних арганізатараў, бязмежна адданих савецкай дзяржаве людзей. Але naród ірваўten i зброі. Ważny фактарам развіцця партизанськага руху na Кобрыншчыне jestem тоє, што ў яго ўліваліся салдати і афіцэры Чырвонай Арміі, якія pas розних причинах апынуліся na акупіраванай тэрыторыі. U Кобрыне byў лагер ваєннапалонних(na тэрыторыі baza гархарчпрамгандлю na вул. Радзішчава захавалася частка яго barakў). Палонных викаристоўвалі na цяжкіх praca pas рамонту шасейнай дарогі. U далейшим акупанти, відавочна, меркавалі викаристаць іх na рабоце ў Германіі, a пакуль дазволілі сялянскім гаспадаркам браць іх i восені ў якасці рабочай сілы. Але nie разлік na танную roboczy сілу, a високароднає інтэрнацыянальнае пачуцце дапамогі людзям, якія трапілі ў бяду, кіравала тымі, хто забраў іх u pal ten' і.

Ваеннаслужачыя(будзем називаць іх tak) былі ў Кустовічах, Варатынічах, Камені(цяпер Акцябр), na хутарах. Памяць вяськоўцаў захоўває kawał эпізодаў з таго godzina. Неяк pas шаши na машине Niemiec везлі палонних. Адзін з іх, знясілены, упаў і nie падаваў прикмет жицця. Гітлеравец dźgnąłemў яго bot, спыніў машину, і чалавека jak лішні ładunek, выкінулі ў адхон супраць вескі osaўци. Але ў маладим целе яшче цяплілася жицце. Чалавек апритомнеў, дапоўз i кустоў. Яго, jak роднага, дагледзела сям'я Васіля pasўлавіча Кастылюка. Потым Васіль Ціхаміраў stan камсоргам партизанськага атрада ім. М.Шыша, сакратаром Драгічынскага падпольнага komitet rejonowy камсамола.

U Васіля Кастылюка byў семнаццацігадовы syn Piotr. Raz з чатирма надзейнымі хлопцамі свайго ўзросту ен збіраў зброю, боєприпаси dla будучай барацьби. Пазнаемімся з гэтымі юнакамі: Сяргей Марыневіч, Мікалай Вальскі, Аляксей Галадзюк, Рыгор Германюк.

Ішоў godzina, наступіла першая ваєнная зіма. Снежаньскім марозним we dnie прийшла ў Кустовічы радасная вестка аб rozgromienie фашистаў пад Масквой і паспяховим наступленні Чырвонай Арміі. Лістоўкі з гетай весткай раскідаў nasz самалет.

Цераз zwiad stanąłem вядома, што Niemiec намерваюцца сабраць ваєннапалонних і адправіць u канцентрацийния лагери ці вывезці dla praca na ваєнних zakład Германіі. Ранняй вясной 1942 rok, nie чакаючи пацяплення, ў глибокай tajemnica, яни сабраліся вечарам u gęsty сасняку na могілках вескі Кустовічы. Але członek падпольнай камсамольськай групи Пятра Кастылюка прыйшлі bez запрашення: Пеця і Васіль Ціхаміраў жылі пад адним дахам.
Jestem вирашана ўсім ваєннапалонним падацца ў las, a мясцовим камсамольцам застацца ў весци. Нават цяпер цяжка ськазаць, jak jestem лепш. "Taki барацьби, - пісаў У. I. Ленін, - u якой by загадзя вядоми былі ўten szansa, nie биває". Асабіста лічу, што рашенне пакінуць маладзежную групу dla далейшай падпольнай praca, jestem правільным ва ўмовах пачатковага, арганізацыйнага перияду партизанськага руху na Кобрыншчыне.

Але акупанти і іх agentura nie драмалі. Ім удалося выйсці na ślad тих, хто ведаў аб знікненні ваєнних. Wąs пяцера chłopiecў атрымалі павесткі з' явіцца ў Гарадзец u гміну биццам by pas питанню пашпартоў. Стараста вескі запеўніваў: пойдуць і придуць. Nie треба наклікаць бяду na ўсю веську.

Chłopiec накіраваліся ў Гарадзец. Сяляне бачылі, jak za веськай яни прыселі na kraj дарогі. Byў maj, природа знаємих з дзяцінства месц абуджалася. Ніхто nie ведає аб іх размове, але людзі zaўважылі: адзін з юнакоў падняўten і накіраваўten i алешніку ў bok балота. Чацвера пайшлі pas дарозе dal. Іх дагнаў na веласіпедзе памочнік старасти. Спыніліся, дагаварылі. Затым свістам аклікнулі свайго тавариша Пятра Кастылюка. I цяпер oto ўten raz пайшлі ў Гарадзец.

U гміне na іх надзелі наручнікі, адправілі спачатку ў Антопаль, затим u Кобрынскую турму na допит гестапа. U нядаўna апублікаваных успамінах Васіль Ціхаміраў піша: "Ні шчодрия абяцанні, ні зверскія катаванні nie змаглі прымусіць П. В. Кастылюка, А. I. Галадзюка, Г. С. Германюка, М. В. Вальскага, С. m Марыневіча видаць іншых удзельнікаў камсамольськага падполля".

З турми na wola дайшло : chłopiec ведалі, што іх чакає смерць. Але яни nie здрыгануліся. Уголас спявалі ў cela савецкія і ревалюцийния песні, i pal апошняй гадзіны усяляючи ў іншых вязняў wiara ў перамогу nad фашысцкімі захопнікамі.

Вораг лютаваў. U студзені 1943 rok ў Кустовічы прибиў атрад карнікаў. Za сувязь з партызанамі і дапамогу ім паставілі пад расстрел 14 чалавек. U ліку ахвяр jestem ўten сям'я Каленіка Каберскага. Малодшага syn, хлопчика гадоў сямі... бацька прикриў палой кажушка piekło chłód. Пад кулямі ўпалі raz. Але смерць прайшла міма хлопчика. Ен застаўten живим. U ліку 13 - і загінуўших − партызанскія сувязния Емяльян Назарчук і Казімір Кацэфірык.

Ранняй вясной 1943 rok жихари Кустовіч бачылі, jak невялікую групку партизан даганяюць i 30 узброєних фашистаў. Партызаны дабраліся i хутара la дарогі tama - Кустовічы і адсюль адкрылі агонь pas ворагах. ІІакуль фашисти апамяталіся piekło раптоўнага ўdar, партизани дабеглі i балота. Na хутари dla прикрицця застаўten адзін чалавек. Будучы акружаним, партизан nie здаваўten, адстрельваўten з гаришча. Chata з саламянай страхой падпалілі. Партызан згареў, але фашистам nie здаўten. Імя bohater засталося невядомим. Гаспадара chata Мікалая Якімавіча Самасевіча, яго жонку Хрысціну Васільеўno, a таксама Мікалая Лаўрэнавіча Пальчука, схопленага ў godzina аблави, расстралялі tu жа.

Незгасальнай славай пакрылі сябе партизани, падпольшчыкі, сувязния, актывісты, якія добраахвотна, nie баючися смерці, вялі абарону заваєў Вялікага Кастрычніка. "Ні адно імя воіна, партизана, падпольшчика, ні адно імя жанчини, дзіцяці, якія сталі ахвярамі фашизму, - гавариў П. М. Машэраў, - nie павінна биць абойдзена, упушчана ці zapomniany".

Цяжка na серци, калі бачиш, што яшче nie ўten зроблена.

Зойдзем na могілкі вескі Кустовічы. Nie знойдзеш tu пасляваєнних магіл bez агародж, надпісаў. Але вось магіла з трухлявай драўлянай агароджай, u центри - taki sam тумбачка з зорачкай. A хто пахавани, невядома. A сюди że перанеслі вяськоўци пасля вайни астанкі загінуўших воінаў, tu пахавани били депутати сельсавета, перши lodoszreńўнік мясцовай szkoła і іншыя актывісты, расстраляния гітлераўцамі.

U pasўtara дзесятках metrў piekło могілак яшче адна магіла, з двума гатовымі вось-вось упасці драўлянымі крыжамі. Tu ляжаць 13 партызанскіх сувязних і członek іх сем'яў. Побач - яшче адна, неагароджаная, недагледжаная. Tu пахавани чацвера: Н. Н. Самасевіч з жонкай, з chata якога вялі bój партизани, невядоми партызан-герой і М. Л. Пальчук.

Непадалеку piekło могілак szkoła, вучнямі якой былі пяцера загінуўших камсамольцаў - падпольшчикаў. Выхаванцы szkoła павінны wieczny памятаць слаўния імены сваіх загінуўших землякоў. Na іх павінна вихоўвацца маладоє пакаленне. Выхоўвацца ў duch патриятизму, вернасці Радзіме.

Сушчук А. u бітве свяшченнай, народнай / А. Сушчук // Камуністычная праца. - 1986. - 29 лістапада. Партызанскі рух na Кобрыншчыне. 

Popularny materiał


Materiał o Rejon kobryński

Wniosłem swój wkład do odtworzenie historia Rejon kobryński. Jeśli u wy jestem ciekawy materiał - podzieliłem się z my: admin@ikobrin.ru

Komentarz


Nazwa płeć

Poszukiwanie



Our partners