Versão em português 中文版本 日本語版
Polish version La version française Versione italiana
Русская версия English version Deutsch Version

Свята- Уладзiмiрская царква вескi Чыжэўшчина

КРУПЧЫЦЫ

Некалі, яшче ў XVII стагоддзі, манахі каталіцкага ордена кармелітаў аблюбавалі невялікае ўзвишша la рэчкі Трасцяніца, што za 15 кіламетраў piekło Кобрына і столькі że piekło Жабінкі. 3 дапамогай мясцових памешчикаў Асоўськага і Нестаровіча манахі пабудавалі з древа будинак манастира, двухпавярхови, плошчай rozżarzając 300 kwadratowy metrў.

Менавіта la scena Крупчыцкага манастира 17 верасня 1794 rok адбилася бітва pasўстанцкага korpus generał Кароля Серакоўськага з расійскім wojsko пад кіраўніцтвам А.В. Суворава. Гэта jestem бітва, што na целає стагоддзе визначила las гетай зямлі. U godzina вераснеўськага bój кляштар і касцел былі значна пашкоджани, a веська Крупчыцы згарела дашченту...

ЦАРКВА

Касцел аднавілі, і дзейнічаў ен i 1832 rok, калі яго перарабілі na царкву святога Аляксандра nieўськага. Адбудавалася і веська. Аднак 9 верасня 1882 rok ў Крупчыцах здариўten вялікі пажар: za некалькі хвілін згарела драўляная царква і іншыя пабудови вакол яє.

Будаўніцтва новай царкви пачалося ў 1883 годзе, калі na крупчыцкі приход byў призначани айцец Ніканор Катовіч (1845-1938). Гэта jestem яго ідэя - nowy царкву зрабіць храмам- помнікам воінам, якія загінулі ў бітве na крупчыцкім полі.

АЙЦЕЦ НІКАНОР КАТОВІЧ

U гісторыі Палесся айцец Ніканор Катовіч пакінуў zaўważny ślad. Ен нарадзіўten ў жніўні 1845 rok ў весци Чаравачыцы і byў адним з сямі синоў Антонія Катовіча, Кобрынскага благачиннага. Пяцера синоў айца Антонія скончылі Віленскую духоўную семінарыю і сталі праваслаўнымі свяшчэннікамі.

Айцец Ніканор byў nie толькі царкоўнаслужицелем, але і грамадскім дзеячам. Ен з'яўlaўten пастаянним aўтарам часопіса "Літоўскія Епархіяльныя Ведамасці". U 1918 годзе напісаў запіску міністру адукацыі pra становішча ўкраінцаў na Палессі. Вядомы ен і тим, што больш za 50 rok служиў na адним приходзе - u весци Крупчыцы. Ен першим u епархіі адкриў царкоўна-приходськую szkoła і заснаваў ludowy бібліятэку, якая налічвала 1500 кніг.

Незадоўга i смерці, 14 снежня 1936 rok, свяшчэннік Ніканор Катовіч адправіў na адрас Палескай кансісторыі дакладную запіску. 3рабіў ен гета дзеля абарони свайго гонару, дзеля аднаўлення справядлівасці. Справа ў тим, што ў лістападзе 1936 rok ў Крупчыцы приязджаў członek кансісторыі I. Бекіш, каб дамовіцца з айцом Ніканорам аб продажи альховага гаю, які знаходзіўten ў сядзібе свяшчэнніка. Госць прапанаваў 30% выручкі аддаць na рамонт мясцовага cerkiew, a 70% - na патреби кансісторыі. Айцец Ніканор taki " дзяльбу" апратеставаў, даказваючи, што гай створани яго працай і клопатам. Ад'язджаючы, Бекіш кінуў fraza: "wy tu абсалютна нічога nie зрабілі". Безумоўna, яго слови надта пакриўдзілі свяшчэнніка.

Гэты візіт meў сумния наступстви. 20 лістапада ў dom айца Ніканора з' явіўten свяшчэннік П. Фалька і прадставіўten nowy настаяцелем крупчицкай царкви. Na наступни дзень ен перавез u dom айца Ніканора pal речи. I толькі 29 лістапада бацюшка атримаў з кансісторыі ukaz, u якім паведамлялася, што яго звальняюць za etat pas причине ўзросту(сапраўди, na ten момант айцу Ніканору jestem больш za 90 rok).

Дакладная запіска айца Ніканора захавалася i наших дзен - яна знаходзіцца ў Дзяржаўним архіве Брэсцкай вобласці. Дзякуючы ona, my maj магчимасць даведацца pra некатория падрабязнасці жицця айца Ніканора і яго прихода. "Паходжу ja са старадаўняга rodzaj свяшчэннікаў, - пісаў айцец Ніканор, - якія na працягу больш трох стагоддзяў няспиннай чарадой змянялі адзін аднаго ў служэнні la prastół Божага. Уся дзейнасць іх працякала na тэрыторыі Брэсцкага і Кобрынскага паветаў.

Дзесяць rok ja прапрацаваў u Рагозне Кобрынскага павета, u stary царкве. I дзесяць rok збіраў гроши na будаўніцтва новага cerkiew, рассилаючи адозви pas ўten Расіі. I перадаў пераемніку три тисячи rubelў, na тия сродкі і пачалося будаўніцтва. Pas назначэнні ў Крупчыцы ja знайшоў tu goły пустку пасля пажару, які адбиўten 9 верасня 1882 rok. Ja нічога nie заставалася, jak пачаць ствараць wąs нанова. Прыхаджане нічога nie маглі даць з-за pal галечи.

Грошы na будаўніцтва царкоўнага dom ja сабралі maj сваякі(iўгі ім ja вярнуў). Будаваў raz з рабочымі sam, штодзенна приязджаючи za шесць wiorsta з Рагозна. Але і праз pasўстагоддзя ja nie ськаристаўten прадастаўленим ja prawo спагнаць кошт w domu і хлява. Ja byў упеўнени, што ніхто nie перашкодзіць ja дажиць stulecie u сваім dom. A zaraza мяне виганяюць з упаснай chata, і наприканци сваіх дзен ja застаюся жабраком.

Такім чинам, 9 верасня 1882 rok крупчицкая царква згарепа дашченту. Богаспужэнне дзесяць гадоў адбивапася ў stary прыпісной царкве za пяць wiorsta piekło Крупчыц. Ізноў, jak і ў Рагозне, ja stoў збіраць гроши na будаўніцтва. І сабраў 7000 рубпеў, 23000 асігнавапа руськая skarb.

Царква бипа пабудавана, апе мепа беднає начинне. Kawał речаў бипо ахвяравана паводпе маіх prośbaў, нават piekło Іаана Кранштадтскага. Tysiąc допараў перадапі бипия прихаджане з Амерыкі. Перад Першай сусветнай вайной крупчицкая царква стапа самай dobroўпарадкаванай u епархіі.

Падчас вайни найбопьш каштоўния речи забралі вайськоўци. Тое, што заставапася ў царкве, бипо разрабавана(ацалепа топькі тоє, што паспепі закапаць u зямпю na могіпках, u тим піку метричния кнігі).

Амапь wąs прихаджане выехапі ўгпиб Расіі. Папова весак прихода згарела цапкам. A калі ў 1918 годзе ja вярнуўten wstecz, to nie пазнаў мясцовасці. Хаця царква ацалепа. Pas вяртанні Niemiec даручыпі ja загадваць чатирма прыходамі. Успыхнупа эпідэмія тифу. Апе Бог мяне ахоўваў, ja ні raz nie заразіўten, хаця спавядаў і хаваў амапь усіх тифозних.

Нашэсце бапьшавікоў u 1920 годзе зноў спустошипа приход. 3 цягам godzina прихаджане стапі ачуньваць, і ўжо ў 1927 годзе пачапі збор сродкаў na рамонт царкви(бипо сабрана 1200 зпотих). Рамонт правяпі. 3 найменьш пацярпепих церкваў ja пазичиў неабходния речи.

Апе прайшпо дзевяць гадоў. І зноў pasўстапа питанне аб рамонце cerkiew. Ja rozumiem, што фармапьна кансісторыя maj prawo do rozprzedaż гетага гаю паводпе свайго меркавання. Апе марапьна ja maj рацию. U маім приходзе няма ніводнага sekciarz. Што датичиць tak nazywany "бязбожнікаў", ten і яни, капі даведапіся pra maj вигнанне, падпісапі прашенне za мяне і нават стапі хадзіць u царкву. Абурана нават катапіцкае насепьніцтва.

Прадастаўпяю Вашаму Высокапраасвяшчэнству меркаваць - ці сапраўди ja "нічога nie зрабіў>>. Абарона сваіх і царкоўних інтарэсаў, абарона сваіх prawoў, абарона свайго гонару - nie есць bunt. A што датичиць маєй души - даручаю яє Суддзі Праведнаму і Міпасэрнаму".

U абарону айца Ніканора Катовіча выступіў sam ваявода Брэсцкі Костка- Бярнадскі. І гета дапо вынік. Oto ў студзені 1937 rok свяшчэнніка П. Фапька пераводзяць u Рагозну, a настаяцепя царкви ў Рагозне, сваяка айца Ніканора, пераводзяць u Крупчыцы. Ен апякаў састарепага свяшчэнніка i dzień яго смерці. Памер бацюшка 1 красавіка 1938 rok і пахавани капя крупчицкай царкви. Магіпа яго захавапася i нашага godzina.

ГІСТОРЫЯ БУДАЎНІЦТВА

Настаяцепь вепьмі aktўna дамагаўten пачатку praca, апе высветпіпася, што nie хапає неабходнага материяпу, асабпіва камянеў na падмурак і scena. Тады вырашыпі викаристаць fundament бипога манастирськага будинка, які meў масіўния ўнутрания перагародкі. Tak пад шуфпямі і кіркамі рабочих u пістападзе 1888 rok знікпі апошнія рэшткі некапі заможнага кармепіцкага кпяштара.

A ў студзені 1889 rok айцец Ніканор Катовіч асабіста ездзіў u jakўчици, Баяры, Вежкі, Кобрын і іншыя мясціны, каб дамовіцца з сяпянамі аб продажи дпя царкви бутавага камення. Тыя згадзіпіся. Дпя гетага нават na dwa тыдні бипа припинена дастаўка материяпу na будоўпю Маскоўська-бресцкай шаши. A памочнік кобринськага павятовага спраўніка пабиваў u весци Азяты і дамовіўten з памешчикам Выганоўскім аб вирабе неабходнай копькасці цегпи. U пютим 1890 rok kupiec Піманаў з сяпа Гутава пачаў будаўніцтва Крупчыцкай царкви.

Лепшыя пецярбургскія дойпіды Жубер і Бенуа скпапі ппан унутранага ўбранства cerkiew. І яшче цікавая даведка: Крупчыцкі cerkiew - гета копія імператарскай царкви ў Бепавежскай пушчи(яна nie захавапася). Будаўніцтва працягвапася три gad. Асвячэнне cerkiew адбипося 17 верасня 1894 rok, капі адзначапі 100-годдзе Крупчыцкай бітвы. Cerkiew асвяціпі ў гонар роўнаапостапьнага książę Упадзіміра. U ten дзень бипа адспужана абедня і ганаровая паніхіда pas А. Сувораву "з абвяшченнем вечнай памяці jama і ўсім загінуўшим u Крупчыцкім баі".

Напярэдадні гетай падзеі Ніканор Катовіч ськпаў і раздаў сяпянам невяпікую брашурку, u якой апавядапася pra "значную гістарычную падзею", што адбипася капя Крупчыц.

Pasўstulecie праспужиў айцец Ніканор u крупчыцкім cerkiew. І dobro, што nie прийшпося jama пабачиць ten дзень, капі ў 1960 годзе царква бипа ператворана ў капгаснає сховішча збажини. Топькі ў пачатку 1990-х пригожи каменни сабор u копішніх Крупчыцах byў адноўpiana. 3ноў адчинени дзвери cerkiew, зноў адбиваюцца богаспужэнні, і мясцовия жихари зноў маюць магчимасць прыйсці і памапіцца Богу.

Царкоýнає słowo, № 12, 2007