Versão em português 中文版本 日本語版
Polish version La version française Versione italiana
Русская версия English version Deutsch Version

Мышанка, stary і nowy Мыш. Погляд праз gad

Kobryń → twórczość krajan → Марчук Nina Córka Grzegorza

Непадалек r. Баранавічы Берасцейскай вобласцi працякає rak Мышанка, якая бяре swój пачатак пад Гарадышчам, працякає pas Ляхавіцкім і Івацэвіцкім раєнах і ýпадає ý rak Щару. Відаць, piekło гетай рэчкі, з taki мяккай і пушистай назвай, і пайшлі аднаіменныя вескі - stary і nowy Мыш.

Stary Мыш дзесьці ý 10-12 km na pasýночни захад piekło Баранавіч, a nowy na 5 km бліжэй. Вескі ý пісьмовых даведках упамінаюцца з 15 st., пад назвай Мыш. Людзі ýжо пазней будуць називаць іх - адну stary, drugi nowy Мыш. Na пачатак 20 st. u маєнтку Ст.Мыш 11 двароý і 128 жихароý, u sam сяленні 2 двари і 11 жихароý.

Паводле перапісу 1970 rok ý весци 187 жихароý. Сення веська ý заняпадзе, mały tam i двароý і жихароý. A вось Новай Мышы пашанцавала больш. Oto з 16 st. пасяленне з'яулялася мястечкам. Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай(1793 r.) nowy Мыш u ськладзе Расійскай Імперыі, центр воласці ý Навагрудскім павеце.

U 1880 годзе ý мястечку rozżarzając 160 двароý і больш тисячи жихароý, дзейнічалі касцел і царква, сінагога, 3 jaýрэйскіх szkoła, бальніца, 21 крама, бровар, цагельни zakład, парави і ветрани млин. 3 навучальних устаноý: народнає вучылішча. Існавала kawał produkcjaý: шавецкає, кравецкає, кузнецкає, pas вирабу розних речаý з древа.

A na пачатак 20 st. u мястечку jestem 320 двароý і амаль 4 тисячи жихароý. U дадатак дзейнічалi і призиýни участак і аптека. Na сення ý Н.Мышы больш 500 двароý і больш 2 tysiąc жихароý.

Уладальнікі паселішча
Першым вядомим гаспадаром Ст.Мышы byý Іван Хадкевіч, маршалак лідскі, віцебскі, a з 1482 rok кіеускі. (Дарэчы, u 1482 r. byý захвачани татарамі. Tam жа ý няволі і памер). 3 пісьмовых даведак вядома, што ý 1540 годзе маєнткам Ст.Мыш валодаý Аляксандр Хадкевіч, ваявода наваградскі, a з 1550 rok яго syn Герасім.

3 1574 rok ý С.Мышы гаспадариý Jan Хадкевіч, syn Герасіма. Jan Хадкевіч byý жанати na Крысціне Збароýськай, дачци ваяводи. U іх jestem ten дзяцей. Але самай вабітнай асобай byý Jan Кароль(1561-1621). Jan Кароль навучаýten ý еурапейскіх універсітэтах. Майстэрскі валодаý рицарськай справай, замежнымі мовамі. Nie raz наведваý Італію, Іспанію, Францыю, Германію, Англію. Служыý u іспанскага караля.

Pas вяртанні byý при двари польськага караля Зігмунта III. Менавіта ен zaýважиу воінскія таленти маладога Хадкевіча.
Jan Кароль Хадкевіч byý жанати na sofa' i Малецкай, дачци падольськага ваяводи, які ваяваý супраць Масковіі з самім Стэфанам Баторыем.

3 1599 rok Jan Кароль пачаý pal жицце jak воін. U gad вайни Рэчы Паспалітай (саюз Кароны (Польшча) і Вялікага Княства Літоýськага (Białoruś) з Швецыяй (1600-1609 гг.) sejm назначиý Хадкевіча hetman і адміністратарам Лівоніі (Прыбалтыка). Маючы невялікае wojsko з беларуськай szlachta, Хадкевіч супрацьстаяý usiałem вайськовай сіле Шведскага каралеýства і паказаý światło jak ваююць вялікія воіны. (U шведскім wojsko служылі Niemiec, галандци, Francuz, англічане).
U бітве пад biały Каменем 25 верасня 1604 rok Хадкевіч, маючи двухтисячни атрад, разбіý сямітысячны korpus шведськага generał, страціýши ýсяго 81 чалавека, Тады ý 1605 годзе sam шведскі правіцель герцаг Karol з 14 tysiączny wojsko рушиý na Хадкевіча, u якога jestem 3 тисячи воінаý. Прымяніýши ваєнную смякалку, Хадкевіч разбіý шведськає wojsko. Загінулі 9 tysiąc Szwedý і 100 ліцвінскіх воінаý.

Трыумфальная перамога
Калі патребна jestem нанесці ворагу апошні cios, u краіне пачаýten рокат szlachta(узброєнає виступленне польськай szlachta супраць каралеýськай улади). Хадкевіч byý вимушани весці wojsko na абарону свайго караля. A калі ý 1608 годзе вярнуýten u Лівонію, to яна амаль цалкам jestem пад шведамі.

Літвінскае wojsko Хадкевіча рухалася ýначи, адпачывалі we dnie. Ішлі na szturm Рыгі, і знянацку напалі na крепасць. Крэпасць здалася. Удабавак значним трафєєм былі dwa варожих караблі. Хітры hetman придумаý jak викаристаць шведскі flota. Гэтыя dwa караблі са сваімі воінамі ен накіраваý na шведскі flota, які zgrajaý непадалек rozżarzając Шалца(port). Воіны Хадкевіча спусцілі са сваіх караблеу лодкі з порахам і направілі іх u eskadra Szwedý. Nie паспелі Szwed ýцяміць што i чаго, jak ліцвіны запалілі pora, a самі перабраліся ý другія лодкі. Агонь piekło вибуху перакінуýten na dwa шведскіх караблі. Напужаныя Szwed паднялі ветразі і адышлі piekło берага. Ліцвіны святкавалі перамогу.

Але Szwed nie здаваліся. U 1609 годзе супраць Хадкевіча выступіý з wojsko шведскі generał Мансфельд з 14 tysiączny wojsko. Хадкевіч з wojsko адступіý і пераправіýten цераз Двіну. Szwed палічылі гети манеýр za ýцек. I рушылі za ліцвінамі. Tu і высветлілася, што Хадкевіч чакаý Szwedý u засадзе. Nie iýши Szwed агледзецца, ліцвінскія воіны наляцелі na Szwedý, затапталі іх і загналі ý rak...

Рэч Паспалітая зноý святкавала перамогу. Кароль нават пажадаý, каб Хадкевіч узначаліý wojsko ý паходзе na Маскву. Але Хадкевіч адхіліý гетую прапанову, заявіýши, што ваює толькі абараняючи айчину. Але загад караля патребна jestem виконваць. Гэты паход na Маскву nie принес лаýраý перамогі. Удабавак знянацку памер сярэдні syn Хадкевіча.

Jak nie балела dusza, a абараняць радзіму треба. U 1613-1615 гг. ен кіруе абаронай Смаленска(Смаленск byý na ziemia ВКЛ). I паспяхова. U 1618 годзе Хадкевіч узначаліý wojsko цара Уладзіслава(syn польськага караля три gad сядзеý na рускім пристоле), і патрабаваý u Міхаіла Раманава сыйсці з царськай пасади. Спалоханы Раманаý 11.01.1618 rok заключиý мір з РП. A za swój царскі титул аддаý Рэчы Паспалітай Смаленскія і Чарнігаýскія землі. A tu і асманськая імперыя(туркі) вырашылі захапіць Еýропу, з 250 tysiączny wojsko.

Рэч Паспалітая супрацьпаставіла Turek 34 тисячи ліцвінаý і 30 tysiąc казакоý. Айчыне jestem патребна перамога. Wojsko сустрелася na раце Dniestr, rozżarzając zamek Хоцін. Сорак дзен doýжилася вайна паміж хрысціянамі і мусульманамі. Wojsko Хадкевіча разбіла галоýния сілы турак. 80 tysiąc турак загінулі. Туркі адступілі. Асман nie stoý уладаром Еýропи. A Хадкевіч загінуý u апошняй бітве. Na полі бітвы. Воіны пахавалі cały свайго hetman дзесьці tam, пад Хоцінам. A серца ý саркафагу даставілі ý крипту касцела Вялікай Бераставіцы. Tak пажадаý hetman. Дзе сення ten саркафаг невядома.

A hetmański buława hrabia Хадкевіча знаходзіцца ý Warszawa. 3 1621 rok магнацкую рэзідэнцкую ý Мышы агаліý brat Яна Хадкевіча Аляксандр, жанати na Кататыне, дачци львоýськага kupiec. Iх dacza Ганна з 1626 rok становіцца ýладальніцай Мышынскага zamek. Мужам Ганны byý prakop Сіняýскі. 3 1632 rok ýладаром Мышы становіцца syn Ганны, a затим і патомкі rodzaj Сіняýскіх.
U 1728 годзе pas dane Інвентара stary Мыш належила rodzaj Несялоýскіх "herb Кошбак". A ý 1845 годзе маєнтак належиý Людвіку Дамброýськаму. Уладанне налічвала 2126 дзесяцін зямлі. U 1911 годзе уладальніцай маєнтка jestem графіня Елізавета pasýлаýna Мусіна - Пушкіна. Апошнімі ýладальнікамі(1939 r.) былі Барзаньковы.

Na сення і stary і nowy Мыш уваходзяць u magazyn ОАО "Агракамбінат Мір", з'яуляєцца блізкім пригарадам r. Баранавічы.
Яшчэ raz pryzpomniałem читачу, што паселішча Мыш вядома з першай палови 15 стагоддзя. I уваходзіла яно ý састаý каралеýскіх зямель ВКЛ.

Менавіта Jan Герасім Хадкевіч(1537-1579) na высокім беразе ракі Мышанка заклаý рэзідэнцыю ý виглядзе zamek(50 х 50 м) з драýлянымі башнямі pas вуглах, з высокімі сценамі. Вакол zamek byý высокі насипни wał i глыбокі роý, які напаýняýten водамі ракі.

U центри замкавай рэзідэнцыі byý драýляни двухпавярхови dom. Цэнтральную частку dom займала вялікая sala na другім паверху, з дубовай широкай лесвіцай. I sala з dwa бакоý прымыкалі sala менших памераý, кабінет гаспадара, бібліятэка, жилия памяшканні dla гаспадароý, з кухняй і сталовай, глыбокі калодзеж dla вади. Другія драýляния пабудови прызначаліся dla кладавих, житла прыслугі. U процьлеглим bak былі гаспадарчия пабудови...

Wąs ý duch таго godzina. U 1654 годзе ý godzina вайни Расіі з Рэччу Паспалітай замак Хадкевічаý згареý і больш nie аднауляýten. Рускія ваяводи дакладвалі свайму цару, даслоýna: "w miasteczko mysz litewski człowiek wszystek wybiłem. . . I miasto mysz wypaliłem i całkiem zrujnowałem, bez pozostałość. .".

Na сення парэшткі замкавих scena праглядваюць з poýdzień вескі na prawy беразе ракi Мышанка. Dobro відаць чатирохвугольная плошча, акружаная wał вишиней i 2 metrý і шириней ściek i 20 m. A калісь гети роý meý глыбіню амаль 8 m.

Новы rozkwit Мышанскага фальварка наступіý u drugi палове 18 стагоддзя при Несялоýскіх, але гета jestem ýжо nowy Мыш.Юзэф Несялоýскі(1728-1814) na жывапісным рельефе закладває nowy рэзідэнцыю, oto ý стылі barok. Юзэф Несялоýскі aktýna ýдзельнічаý u жыцці kraj: пасол na sejm, депутат Трыбунала BKЛ, стараста цырынскі, падкоморий наваграцкі, ваявода. U 1764 годзе ýдзельнічаý при выбранні na tron Станіслава aýgęsty Панятоýськага, і сябраваý з ім.

Дарэчы, u 1784 годзе pas дарозе ý Нясвіж кароль завітаý i сябра ý stary Мыш. Што że уяýляла сабой сядзіба Несялоýскіх? Сядзібны dom byý цагляним, памерам 12x6 сажняý, kryty саломаю (экалагічна чисти дах). Непадалек byý хлебни spiżarnia, пабудови dla скаціны, вінакурня, вадзяная мельніца, житло прыслугі.

Уязная pąsowiejąc працягам 200 m і шириней 13 m перад гаспадарскім dom расширалася і примикала i drugi алеі. Гэтая pąsowiejąc kreda чатири rada дреý, з dwa прагулачнымі дарожкамі pas 4 metr. 3 цягам godzina мяняліся гаспадари, перабудоýвалася і сядзіба.

U пачатку 20 стагоддзя byý пабудавани непадалек дабротни спіртзавод, даречи з шикоýнай жоýtaję цегли. (I цяпер u dobry stan, але чамусьці nie викаристоýваєцца). Pas dane Інвентара za 1728 rok - гета мястечка(Nowy Мыш) з некалькімі вуліцамі, з гаспадарскім oto драýляним dom, з высокім łamany mansarda дахам. 3 вялікім galowy sala і 15 пакоямі, пяццю гардэробамі, сталовай з прыгожымі упрыгожаннямі з лепкі. Уезд визначала двуярусная brama з галереяй.

Яшчэ na тэрыторыі маєнтка былi медзеплавільны і лесапільны zakład. Пасля III падзелу Рэчы Паспалітай(1795 r.) мясцовай шляхце nie i спадоби былі расійскія prawo і парадкі. I калі u 1831 годзе ýспихнула pasýстанне, мишанськая szlachta падтримала яго. A калі pasýстанне атримала паразу - усю гаспадарку carski ýustrój канфіскавала - дабро вывезлі, пабудови разабралі.

Аб мінулым мястечка ýten że напамінаюць некалькі пабудоý. Яшчэ ý dobry stan двупавярхови флігель гасцінага двара. A ý центри вескі nowy Мыш высіцца касцел Прыабражэння Гасподняга. Будавауся ен u 1825 годзе з цегли, na месци згареýkrok драýлянага касцела, які будавалі ý 1641 годзе na фундуш Казіміра Lew Сапегі.

Касцел агароджани парканам з трохарачнай мураванай брамай. U вуглу агароджи перад касцелам pastaýлена двуярусная namiotowy званіца. Некалькі слоý аб ubranie касцела.

Цікавая гісторыя амбона. Дзесьці ý пачатку 20 стагоддзя яго прывезлі з Нясвіжа, з касцела бенедыкцінак. Амбон виканани u стылі ракако. Аднаýlaýten апошні raz u 1929 годзе. Амбон декариравани скульптурамі 4 евангелістаý, херувімамі, palącýнічымі атрыбутамі, a таксама картушкамі і медальенамі. Завяршае амбон rzeźbiarski група aniołý. Na galeria устаноýлени арган, виканани ý 1762 годзе, адноýлени ý 1891 годзе.

Абразы 18 стагоддзя: "св.Станіслава", "св.Ганны, Марыі і Іісуса Хрыста", "Маці Божай з дзіцем". Галоýни алтар - двуярусни, na высокім цокалі. Na другім kondygnacja вакол карціны "święty сям'я" - rzeźbiarski група анелаý.

U гетай жа весци na центральнай плошчи акаймаваная агароджай стаіць і Спаса-Прэабражэнская царква. Пабудавана ý 1859 годзе, з древа, na высокім падмурку. Галоýни ýваход з заходняга bok адзначани високай паперцю з лесвічным kaskada. Бакавы ýваход з bok плошчи.

U інтэр 'ери дамінуе прастора центральнай малітоунай sala. Цікавасць визиваюць абрази: "uratowałem Пантакрата", "Маці Божая з дзіцем", "święty Аляксандр nieýські", канец 18 стагоддзя.

Materiał





Our partners