Versão em português 中文版本 日本語版
Polish version La version française Versione italiana
Русская версия English version Deutsch Version

Кляшчы. Nie абщугi, nie павукi - паразiты, a веська ý Кобрынскiм раєне

Kobryń → twórczość krajan → Марчук Nina Córka Grzegorza

Хто i калi iý весци taki назву, гiсторыя nie помнiць. Першае упамiнанне гетага паселiшча есць u Кобрынскай эканомii ý 1563 годзе. Jestem тади ý сяле аж 11 двароý.

U больш познi godzina веська ý Чаравачыцкiм ключи, i уладальнiк сяла i зямель праз упраýляючага польскi кароль. 3 1795 rok гаспадаром вескi з'яýlaýten generał Сувораý, a затим яго syn Аркадзiй, якi криху пазней сяло з зямлей прадаý Jan Нямцэвiчу, бресцкаму маршалку.

A з канца 18 st. сялом валодаý rodzaj Шадурскiх, знакамiтых magnatý Рэчы Паспалiтай, зямельния ýгоддзi якix налiчвалi tu больш 600 дзесяцiн. Na гети godzina u весци rozżarzając 150 жихароý, гета, мабиць, chata tak пад 30. U sam панскiм маєнтку - 25 жихароý i сям'я уладальнiка.

Godzina захаваý u ваєннай вiхуры i партизанци апошнi dom Шадурскiх u сяле Кляшчы. Яго помняць яшче i сення. Бо ý 50-ия tam jestem szkoła, дзе nie толькi вучылiся хлопчыкi i дзяýчынкi, але i жылi lodoszreńýнiкi. Dom разбяруць na пастройкi u 70-ия. I пабудуюць некалькi дамоý, u якiх i сення ý суседнiх płetwaýках живуць людзi. Вялiзны драýляни панскi dom byý абсаджани безам, конскiм kasztan i мелкалiснай лiпай. Улетку цвiло мноства кветак. Byý ogród.

Уся сядзiба з трох бакоý jestem ахвачана лiпавай алеяй (przechadzka trasa) Працяг гетай алеi - 260 metrý. Непадалек, u bok Ластавак, byý вадаєм з рибай, з пристанню i бяседкамi . U dom byý пакой dla каждадзеннай малiтвы. Tam вiселi абрази Мацi Боскай i другiх święty. Запальвалiся свечкi. A i dzień народзiн Хрыста(25 снежня) складвалi вярцеп.

U вялiкiя święty pan ездзiлi i касцела ý Кобрын. Za "польськiм zegar" веська павялiчылася. Jestem пабудавана na гроши польськай улади пачатковая szkoła. Nowy Польшча ариєнтавалася na norma заходняєýрапейськай дэмакратыi. U камуну nie зачынялi, зямлю i живелу nie зaбipaлi. Polski waluta na ten godzina стабелiзавалася. 3'явiлiся ашчадния банкi. Свабодныя людзi ехалi na заробкi ý Амерыку i Kanada. I tak жа свабодна вярталiся i chata. Грошы пераводзiлi ý блiжэйшыя банкi, a приєхаýши - iх забiралi. Куплялi зямлю, сельськагаспадар-чи iнвентар, живелу, будавалi жилле.

3 кошыкамi яблик сустрэлi чирвонаармейцаý восенню 1939 rok. U chata запрасiлi. I здзiвiлiся iх знешняму вiду i вигляду koń. A калi даведалiся pra камуни, дик зусiм знiклi. Хiлых сваiх koń чирвонаармейци замянiлi na добрия, nie питаючи гаспадароý. Сала з сабою прыхвацiлi i праз якi тидзень з' ехалi. Перш чим прыехалi na падводах з вiнтоýкамi чирвонаармейци, сям'я Шадурскiх з'ехала ý невядомим напрамку, аддаýши duży частку pal маемасцi суседзям з Кляшчоý i Ластавак. Tak, na успамiн. A праз pasýrok, u 1940-им, пачалi сялян забiраць na калиму. Bez sąd i следства.
Na шчасце, з Кляшчоý nie забралi нiкога. Вiдаць tam nie jestem актывiстаý, каб падказалi МКВД "ворагаý naród".

Прыцiхлi сяляне. A tu улетку 1941 rok nad чигункай з' явiлiся самалети, з крыжамi na крилах. Bomba кiдалi, i nie адзiн дзень. Фашысты ý Кляшчы nie заглядвалi, бо веська стаiць убок piekło дарогi. U партизанку з вескi нiхто nie пайшоý, nie пайшлi i ý палiцаi.

U пажари вайни nie гарэлi. Але ý 1944-им Саветы ý armia забралi больш дзесяцi мужчин. 3 вайни nie вярнулiся troje. A хто прийшоý з вайни, to вярнуýten i tu' i, i зямлi. Аралi зямлю, плацiлi налогi i радавалiся жиццю. A tu u 1948 годзе nowy ýustrój пачала ствараць камуну.

No каму хацелася аддаваць зямлю, каня, карову? A sam "ząb na палiцу"? Аддалi. Са слязамi, моýчкi аддалi. Бо помнiлi вясну 1940-га, jak забiралi na калиму(na ten godzina рэпрэсiраваныя дамоý вярнулiся, але nie ýten). Калгас назвалi "Чырвоны волат", na руськай мове "czerwienny bogacz", iнакш - wielkolud, wielkolud, tytan. I ý каго ý галаве ýзнiкла taki словазлученне? Nie rozumiem.

A праз некатори godzina некалькi такiх "асiлкаý аб' ядналiся ý калгас "droga i камунiзму"(i камунiзму nie дайшлi, a i " ручкi" - гета адназначна).

U 60-ия i сялянскiх chata падвялi "лампачку Iльiча". Правялi радиє. I ýten bez грошай(u калгасе працавалi za " палачку"). U 1966 годзе jestem ýведзена грашовая аплата праци. I памалу людзi пачалi купляпь тэлевiзары, меблю, матацикли. A ý канци 80-их высыпалi гравейку i Кобрына. Дзесьцi ý гети godzina блiжэй i Кляшчоý (u stoýпи) перанеслi чигуначни припинак.

Увялi адпускi. Прафсаюз даваý магчимасць з' ездзiць "na południe", u санаторыi. U Кляшчах з' явiлася першая(na сення tajawszy że, i адзiная) легкавушка. U 90-ия зрабiлi праєкт пад газiфiкацыю природним gaz. La Кляшчоý намецiлi i месца пад стациянарнає газасховiшча. Першы сакратар komitet rejonowy тав. Крывецкi ý klub ýжо вiншаваý калгаснiкаý з "блакiтним палiвам".

I раптам rozpad ZSRR. Na сення ý Кляшчах пастаянна праживає адна сям'я пенсiянераý, a ýwylot ula para дачнiкаý. I адна na ýten сяло карова. Dwa raz ý тидзень заязджає туди прыватнiк з chleb, другi з ширпатребам. Адно шчасце, есць телефон i тэлевiзар.

I яшче цiкавыя звесткi. Аднойчы, гадоý tak дзесяць таму, з Польшчы прыязджалi сюди нашчаткi апошняга ýладальнiка Кляшчоý - з rodzaj Шадурскiх. Хадзiлi na могiлкi. Ja nie бачила iх i nie гаварила з iмi. Але ja бачила i бачу ý якiм stan гетає пахаванне знакамiтага некалi rodzaj. Апошняе датуєцца 1939 rok. Гэты польскi некропаль "приняý" перших Шадурскiх u канци 18 стагоддзя.


Herb Шадурскiх

Хавалi тади багатих пакойнiкаý u сямейних ськляпах. Глыбока ý зямлi з цегли выкладалi збудаванне ý памери tak 3 х 3 m, з нiшамi ýbok, дзе ставiлi труну. I замуроýвалi. I замуроýкi крыпiлi дошку з надпiсам аб памерлим. 3 гетага krypta byý вихад, jestem dwoje дзвярей. U " пакоi" вiселi абрази święty. Jestem месца запальвання свечак i месца прикленчиць перад абразамi.

Больш познiя ськляпи былi замуравани. U Першую сусветную kajzerýскiя салдати, вiдаць, pas магiлках nie хадзiлi. I мясцовия лiчылi святататствам чапаць пакой martwy. Nie чуваць jestem вандалiзма i ý партизанку. Бо мясцовия тади зналi i помнiлi, што польскiя гаспадари xавалi сваiх martwy bez упригожанняý i ý prosty адзеннi. U больш познi godzina ластавецкi польскi некропаль nie адзiн дзесятак гадоý капалi wandal.

U płetwaýках знаюць хто разбiраý ськляпи na могiлках dla пабудови ý сваiх chata piekącý. Цэглу, надмагiльныя камянi i агароджу клалi ý падмуркi. Шукалi i золата, бо многiя магiлы былi разкопани. Цяпер жа tam wąs зарасло trawa, хмизняком i бярэзнiкам. Дарогу i могiлак перааралi. Dookoła калгаснає pole.

Яшчэ i сення валяюцца нарэшткi чугуннага анела na магiле аднаго з Шадурскiх. Ураслi ý trawa i кускi чигуннай агароджи.
Але адну живую icтоту хтось з Шадурскiх пакiнуý na гетай кобринськай зямлi. Адна з мясцових пакаєвак piekło pan нарадзiла dacza. Jestem гета ý 1939 годзе.

I расла гетая пригажуня ý суседнiх płetwaýках. I jestem настолькi привабнай, што адзiн з старшинь мясцовага калгаса дзеля яє i жонку пакiнуý. Oto няма na гетим свеце нi таго старшынi, нi ten прыгажунi. Але ý ix нарад- зiлася dacza, i живе дзесьцi ý Кобрыне.

2009 r.

Materiał





Our partners