A. M.Martynow

pratschnu¸schyssja раніцай 24 tscherwenja 1941, kabryntschane s gorytschtschu і den Ängsten усвядоміл і, schto іх prywytschny schyzz±wy ¸klad ist abarwa¸sja steil. patschalassja waroschaja akupazyja. Sdranzwely gorad naszjaroschana sata і ў sja, schychary стараліся nicht выходзіць s damo ў. Uscho auf досвітру auf am meisten addalenych вуліцах затопалі ботамі нямецкія патрулі. S вінтоўкамі pad von der Hand, s расшпіленымі каўнярамі і закасанымі рукавамі saldaty праходзілі njaspeschna, азіраючыся wa ¸se бакі.

S perschaga des Tages auf den Szenen і slupach паявіліся ab'jawy auf zwei mowach, auf якіх wydsjaljalassja karotkaje die Wörter: "jener" ist smerz! Bei спіску paruschennja ў, für якія neadkladna караліся rasstrelam, snatschylassja: das Ausholen auf den Deutschen ў і іх ma±masz, sacho¸wanne зброі і bojeprypassa ў, ukrywanne камуніста ў і савецкіх wajennasluschatschych, радыёпрыёмніка ў і sluchanne peradatsch s-für mjaschy, sacho¸wanne sawezkaj літаратуры і d. І byzzam цвіком koschny der Punkt sabarony прыбіваўся srasumelym koschnamu den Wörtern: "jener" ist smerz!

Bei bjaskojza доўгія perschyja тыдні акупацыі zesnyja гарадскія вуліцы апынуліся wa ¸ladse stych іі, schto riss auf ¸schod. Der Panzer і, maschyny rosnaga prysnatschejnja, рознакаліберныя garmaty, der Vase, веласіпеды matazykly і мундзіры. Нізка-нізка праносіліся über дамамі вялізныя transpartnyja samal±ty, sagluschajutschy gulam matora ў den Schnurrbart sjamnyja guk і, byzzam акампаніруючы сімфон іі nascheszja: Nach osten! Auf ¸schod!

Der Pas glybokamu perakanannju faschysta ў, peramoschnamu dem Marsch abawjaskowa павінны спадарожнічаць paschary і разбурэнні. I wos uscho na¸mysna padpaleny адзін s damo ў auf вуліцы Kastrytschn_zkaj. Agon hundert ў chutka raspa¸sjudschwazza. Sproby пагасіць jago былі spyneny pagrosaj rasstrelu. Sdranzwelyja schychary des Quartals скапіліся auf beragach Kobrynk і, s schacham назіраючы für гібеллю vom Pfahl маёмасці. Udostal nazeschy¸schyssja "fejerwerkam", нямецкія saldaty дазволілі ratawaz pabudowy, jaschtsche nicht achoplenyja polymem.

Und auf ўскраінных вуліцах patschalossja paljawanne für chatnjaj schy¸naszju. Galowy захопніка ў кружыліся die Hölle perschych pospecha ў: supraz і ў lenne tschyrwonych ist schwächer, sachopleny Мінск, adkryta daroga auf Maskwu. Sama¸pe¸nenasz захопніка ў meschawala s anekdatytschnaszju. Расказвалі pra афіцэра ў, якія пакінулі ў mjaszowych schychara ў бялізну für myzzja, ma¸lja ў, sabjarem pras zwei tydn і, jak budsem wjartazza s Maskwy. Den adnym Wörtern, sjarod большасці франтавіко ў panawala patschuzz± ap'janennja die Hölle лёгкіх peramog auf Sachadse. Adnak war es sjarod іх і njamala smrotschnych twara ў. nekatoryja s wajennych, баязліва азіраючыся der Pas die Tanks, спрабавалі rastlumatschyz auf lamanaj polskaj mowe, schto jany nicht die Deutschen, und a¸stryjzy, якіх Гітлер сілай гоніць bei Ras_ju.

Bei bajach für Kobryn аддалі schyzz± многія naschy bajzy. Smerzju adwaschnych загіну ў камандзір 22. tankawaj дывіз іі W.P.Pugana ў. Mnostwa paranenych ist es даставіць s die Felder dem Kampf ў apuszeluju garadskuju бальніцу gelungen. I іх становішча war es катастрафічным: pry po¸naj адсутнасці wajenna-medyzynskaga persanalu ў das Maß сваіх magtschymaszej perschuju dapamogu аказвалі нешматлікія mjaszowyja медыкі. Der Vorrat medykamenta ў äußerst abmeschawany, jaschtsche mensch wurde perawjasatschnych srodka ў angetroffen. Es war chartschawannja nicht.

I wos, калі der Pas суседніх вуліцах wurde westka ab становішчы, bei якім апынуліся naschy paranenyja, snajschlossja schmat schantschyn, schto der Pas закліку serza сталі dagljadaz іх verbreitet. Spatschatku chartschawanne war es арганізавана garadschanam і, satym наладзілася suwjas s насельніцтвам prygaradnych w±ssak, jakoje bolsch reguljarna sabjaspetschwala шпіталь прадуктамі. Die Deutschen ў gety peryjad zalkam самаўстараніліся die Hölle akasannja neabchodnaj dapamog і, choz і nicht перашкаджалі praja¸lennju gramadsjanskaj адзыўлівасці. Ist natürlich, bei такіх umowach smjarotnasz sjarod paranenych war вялікая. Adnak uscho ne¸sabawe die Deutschen загадалі ачысціць бальніцу, bei jakoj размясцілі wajenny шпіталь. sasta¸schajassja war das Ar naschych paranenych perameschtschana auf другі pawerch sussednjaj SSCH №1. Und jaschtsche pras nekatory die Stunde некалькі dsessjatka ў іх адправілі ў Brest auf рэквізаваных padwodach.

Bei perschyja dn і, калі nepadselnaja ¸lada über den Wäldern koschnaga war skanzentrawana ў wajennaj kamendatury, ja kamendanta swjarnulassja samaswanaja delegazyja s vergangen польскіх sluschatschych s prapanowaj akasaz захопнікам садзейнічанне ў наладжванні tschassowaga gramadsjanskaga кіраўніцтва. Der Pas die Wörter adnago s des Mitgliedes ў delegazy і, kamendant stano¸tscha adn±ssja ja praja¸lenaj ініцыятывы, adnak papjareds і ў, schto geta moscha für іх abjarnuzza drenna, bo auf поўдні і po¸natschy ¸s± jaschtsche skanzentrawany bujnyja часці Tschyrwonaj Arm іі, якія moguz adresaz tankawyja slutschenn і, schto rwuzza auf ¸schod. Und pry padobnym abaroze padsej jany stanuz здраднікамі. Adnak і solche perspektywa nicht pa¸plywala auf raschenne delegazy і, jakaja імкнулася nicht дапусціць ja ¸lady нянавісных für jaje ўкраінскіх нацыяналіста ў. I auf gety Mal meta war dassjagnuta: auf prazjagu ¸sjago peryjadu акупацыі passadu бургамістра Kobryna der Anleihe ў byly wykladtschyk njamezkaj mowy mjaszowaj гімназ іі Mjadynsk_.

Калі wossennju 1941г. ulada wajennaga kamendanta змянілася gramadsjanskaj, akasalassja, schto Kobryn hundert ў zentram вобласці «гебітскамісарыята», які s'ja¸lja¸sja tschastkaj butaforskaj Ukra_ny, stworanaj акупантамі ў прапагандысцкіх metach. Choz ist chto ¸sur'±s лічыўся s ліпавай njamezkaj Ukra_naj, tym nicht mensch Kobrynsk_ гебітскамісарыят auf po¸natschy "meschawa ў» s Uschodnjaj Prus_jaj, bei das Lagerhaus jakoj былі ¸kljutschany суседнія Pruschany klein. Bei dsessjatku кіламетра ў auf po¸natsch die Hölle Saprud ¸stwno¸lena sapra¸dnaja tamoschnaja war der Dienst, jakaja acho¸walassja прускімі пагранічнікамі.

Bei der Lauf былі puschtschany groschy — karbowanzy. Charakterna, schto auf getych псеўдаўкраінскіх graschowych die Zeichen tekst auf ўкраінскай mowe der Anleihe ў даволі сціплае mesza. Невялікай grupe mjaszowych украінскіх нацыяналіста ў akupazyjnyja ¸lady далі njasnatschnyja ролі ў gaspadartschych арганізацыях. Pakasalna ў getaj suwjas і, schto адзіная ў goradse patschatkowaja die Schule auf ўкраінскай mowe тулілася ў zesnych pakojtschykach staroga suwora¸skaga Häuser. Bolsch nicht spadsejutschyssja auf нямецкія абяцанні кіраўнікі нацыяналіста ў сталі stwaraz padpolnuju антыгітлераўскую арганізацыдо, ale былі wykryty і rasstraljany ў Bresze.

Adnym s najbolsch charakternych addsela ў гебітскамісарыята chutka hundert ў "arbajtsamt" — war das Büro des Pas praza¸ladkawannju, bei якім den Schnurrbart daroslaje насельніцтва павінна прайсці рэгістрацыю. Ухіленне zjagnula für saboj adpra¸ku ў kanzlager. Usnatschalwa ў das Büro Deutscher Moas, jago prawaj von der Hand ў "beschanez" s Polschy Uf_alsk і, які auf am meisten sprawe ў akty¸nym "folksdojtscham". Bei jago spadrutschnych chads і ў Parf±na ў, які weda ў mjaszowyja ¸mowy. Der Pas накіраванню arbajtsamta ў tuju wossen некалькі sozen garadschan павінны былі раніцай s ja¸ljazza auf aeradrom, kudy ў dawajennyja die Monate былі sind вялізныя kutschy kamennja zugestellt. Sagnanyja kabryntschane разбівалі іх auf schtscheben. Achowa war зусім abyjakawaj ja выніка ў die Arbeiten. Відавочна, ussja die Idee сыходзілася ja tago, kab trymaz pad nagljadam ljudsej.

Getaj scha sprawaj былі sind і сотні wajennapalonnych beschäftigt, ale ў adrosnenne die Hölle perschaj grupy hier zu іі nagljadtschyka ў пускаліся ў der Lauf ist häufig. Chutka kabryntschane наладзілі kantakty s palonnym і, якіх faschysty трымалі auf galodnym der Ration, перадавалі ім pradukty. potym ў sprawu ўключыліся schantschyny, якія прыносілі das Brot, bulbu, den Brei. Spatschatku die Deutschen глядзелі auf geta skros die Finger, ale potym umjaschalassja die Leitungen, jakoje hat sich pradukty выкідваць auf sjamlju, und schantschyn rasganjaz gedacht.

Bei nastupnym godse "besprazo¸nych" war es nicht: усіх размеркавалі auf pastajannyja die Arbeiten. Muschtschyn вербавалі ў паліцыю, für адпраўкі schyw±ly auf die Front. Charakterna, schto калі ў patschatku акупацыі знаходзіліся добраахвотнікі auf passady паліцая ў, so wurde chutka такіх nicht. Für tago, kab ухіліцца die Hölle getaj ganebnaj die Dienste, многія na¸mysna выклікалі ў sjabe rosnyja sachworwann і, якія ist заставаліся невылечваемымі häufig. Былі і такія, schto der Pas prymussu апраналі auf sjabe ненавісны мундзір, und potym звязваліся s partysanam і, выконвалі іх darutschenn і, paslja tschago ішлі ў der Wald. Arbajtsamt uskla ў auf muschtschyn jaschtsche адзін sind abawjasak furchtbar: s rysykaj für ¸lasnaga schyzzja abjasschkodschwaz партызанскія міны auf tschygunzy.

Pras Kobryn ist праязджалі доўгія abosy s польскімі sjaljanam і, якіх die Deutschen мабілізавалі für padwosu wajennaj маёмасці häufig. Jana raskaswdl і, jak über імі здзекваліся прадстаўнікі «die Rassen pano ў». Адзіным wyratawannem für sjabe палякі лічылі peramogu Tschyrwonaj Arm іі.

Für Bugam, nepadal±ku die Hölle Ist Matt-Padljaska, bei perschyja die Monate wajny зрабілі kanzetrazyjny lager für савецкіх wajennapalonnych. Дзесяткі Tausende ljudsej bei goladse і choladse чакалі dort смерці. I wos adnojtschy der Pas papjarednjaj damo¸lenasz і, tyssjatschy знясіленых ljudsej кінуліся auf kaljutschy drot і wartu, jakaja wa ¸por rastrelwala іх s kuljam±ta ў. Многія pry getym загінул і, ale tschastka ¸s± sch wurde auf den Willen ausgerissen. nekatorych схавалі польскія sjaljane, perapraw і ў schy іх potym ja partysan. Многія накіраваліся für den Bug, s nadsejaj prabrazza für лінію der Front. Ale набліжалася зіма і nekatoryja palonnyja сталі ¸ladko¸wazza ў якасці работніка ў bei mjaszowych sjaljan, dse ім achwotna давалі prytulak. Spatschatku die Deutschen глядзелі auf geta skros die Finger. Ale wjasnoj 1942 ў wydadseny sagad усім wajennapalonnym з’явіцца auf рэгістрацыю auf sborny der Punkt. Ljuds і, якія зведалі фашысцкія lagery, накіроўваліся ў ljassy, dse фарміраваліся perschyja партызанскія grupy.

Den tym Stunden akupanty, kab унесці die Spaltung sjarod mjaszowaga населніцтва, jakoje вельмі nedruschaljubna адносілася ja faschysta ў, сталі stwaraz tawarystwa so swanych "folksdojtsche", bei jakoje залічваліся ljuds і, якія маглі dakasaz, schto ў іх ±sz choz kroplja «wyssakarodnaj aryjskaj kryw і». Getaj катэгорыі даваліся rosnyja die Ermäßigungen і perawag і, іх забяспечвалі прадуктамі і d.

Ja такіх ljudsej naszjaroschana адносіліся susseds і, bei nekatorych sem'jach auf getaj glebe разыгрываліся sapra¸dnyja трагедыі. Auf sachoplennaj Kobrynschtschyne faschysty адчувалі sjabe nicht nadta ¸tulna. S perschych des Monats ў акупацыі пачасціліся выпадкі sabataschu. Wossennju 1941 auf тэрыторыі Kobrynskaj MTS ў usarwany das Lagerhaus s garutschym. Uparta распаўсюджваліся слухі pra dywers іі auf darogach. Und ў goradse tym den Stunden wurde ¸s± bolsch нямецкіх sem'ja ў, якія пераязджалі s Polschtschy. Bolschasz кіраўніко ў für schycharstwa hat zentr gorada, асабліва вуліцы Sawezki і Suwora¸ski gewählt. Калі ў adnym s damo ў auf вуліцы Perschamajskaj, die гітлераўскімі афіцэрам і beschäftigt sind, usarwalassja partysanskal міна, jakaja знішчыла dsessjatak wajak, ulady запанікавалі. Und dywers іі працягваліся. Bei памяшканні SSCH № 2 rasmjasz і ў sja die Schwadron konnaj schandarmery і, prysnatschany für barazby s партызанамі. Auf sussednjaj pljazo¸zy пабудавалі вялікія канюшні. Mjaszowy padpolschtschyk Aljaksej Kurescha, які saw± ў sna±mstwa s den Stallknechten і, atruz і ў bolsch jak 70 Pferde, und paslja pajscho ў bei partysany. ў usarwany паліцэйскі ¸tschastak паблізу кінатэатра auf вуліцы Perschamajskaj. Міну padkla ў паліцэйск і, які satym s sjam'±j perajscho ў ja partysan. Pawel Getman, junak s prygaradnaj ist і, prazawa ў bei нямецкім garaschy gewichtig. Partysany даручылі die Grube пакласці міну ў bagaschy maschyny гебітскамісара Panzera. Adnak usry ў ў sind schwach, і Panzer sasta¸sja schywy. Kamsamolza схапіл і, калі ±n sprabawa ў uzjatschy auf maschyne ja partysan, і затравілі ў turme сабакамі.

nespakojna war es auf tschygunkach і schassejnych darogach, choz іх pa¸sjudna ахоўвалі. Ab die Umfänge padry¸noj дзейнасці moschna merkawaz der Pas tamu, schto auf peragone Kobryn — Пінск partysany падарвалі ja tschatyrochsot фашысцкіх eschalona ў s schywoj сілай і тэхнікай. Асабліва ажывілася getaja dsejnaz bei peryjad «rejkawaj wajny» bei 1944 godse. Dajschlo ja tago, schto auf notsch auf schaschy spynja¸sja ruch njamezkaga die Transschulbank, dy і am Tag захопнікі стараліся jechaz калонамі.

Ohne perabolschwannja moschna skasaz, schto ja kanza акупацыі galo¸nyja нямецкія арганізацыі апынуліся ў davon ці іншай ступені ў der Zone partysanskaj разведкі. Suwjas паміж гарадскім padpollem і партызанскім den Wäldern дзейнічала besperabojna. Prabely, выкліканыя праваламі assobnych padpolschtschyka ў, chutka ліквідаваліся. Гарадскія patry±ty арганізоўвалі пабегі савецкіх wajennapalonnych. Es ist nawat схіліць auf свій die Seite grupu ¸lassa¸za ў, якіх гітлераўцы трэніравалі für шпіёнскай дзейнасці sjarod padpolschtschyka ў gelungen. Bei po¸nym sastawe grupa perajschla ў der Wald.

Rasgublennasz ахапіла des Deutschen ў paslja Stal_ngradsk_ch padsej, sdatschy ў palon arm іі Pa¸ljussa. Jana настолькі разгубіліся, schto nawat і пусцілі s Breszkaj turmy вялікую grupu aryschtawanych. Zjaschkaj westkaj für akupanta ў war es pawedamlenne ab tym, schto войскі Tschyrwonaj Arm іі ў patschatku 1944 занялі gorad von Sarny, які snachods і ў sja ¸sjago ў zweihundert кіламетрах die Hölle Kobryna. Pawejala ewakuazyjnym von der Einstellung. Sapra¸dny perapaloch sjarod faschysta ў выкліка ў дзёрзкі rejs sawezkaga samal±ta wjasnoj 1944, які pran±ssja über goradam і скіну ў некалькі der Bomben.

Калі posnjaj wjasnoj 1944 ¸s± насельніцтва war Kobryna hinausgeworfen auf kapanne supraztankawych rwo ў, koschnamu wurde srasumela, schto nastupaje kanez ulady свастыкі. I wos наступіла сярэдзіна ліпеня 1944. Bei adnu s апошніх natschej ускраіны gorada, dse swytschajna сканцэнтроўваліся adstupajutschyja воінскія часці і abosy, падвергліся масіраваннай бамбардзіроўцы sawezkaj авіяцыі. Faschystam ў sind вялікі ¸ron aufgetragen. Perad den Fluchten die Deutschen знішчалі ¸s±, schto маглі. Узрывалі telegrafnyja slupy, masty.

19 ліпеня баі ішлі паблізу w±ssak Salesse, Baryssa¸ka, dse worag sprabawa ў akaswaz supraz і ў lenne. Adnak, bajutschyssja byz adresanym і, bei notsch auf 20 ліпеня апошнія фашысцкія часці пакінулі Kobryn. Goradu, moschna skasaz, paschanzawala ў tych адносінах, schto jak bei patschatku akupazy і, so і ў kanzy jaje, sur'±snyja bajawyja дзеянні «praskotschyl і» pras jago. Разбурэнні былі adnosna ўмеранымі. Klar sonetschnym den Wunden 20 ліпеня 1944 paslja 1124 ds±n faschyszkaj акупацыі garadschane radasna віталі сваіх вызваліцеля ў. Auf gety momant bei goradse налічвалася ja 3 Tausende tschalawek насельніцтва.

A.Martyna ў

Martyna ў, A.Pad gnetam свастыкі / A.Martyna ў//Kamun_stytschnaja praza. – 1988. – 30 красавіка, am 7. Mai. Kobryn bei 1941-1944

• Вялікі спіс krywawy
• So patschynalassja wajna
• Inzwischen in der Stadt
• Kobryn: ліпень das 1944-Hektar
• Pad gn±tam свастыкі
• Der Schmerz glybokaga dem Hinterland
• Wiederzukommen