ХРАНАЛОГІЯ ПАДЗЕЙ НА КОБРЫНШЧЫНЕ Ў
1919—1938 гг. (ПА МАТЭРЫЯЛАХ I ДАКУМЕНТАХ ДЗЯРЖАЎНАГА АРХІВА
БРЭСЦКАЙ ВОБЛАСЦІ)
1919 г.
Узнікненне камуністычнай арганізацыі ў Кобрыне. Першым
кіраўніком быў Есель Бартэнбаўм.
Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 4517. Л. 303.
1920 г.
13 верасня
Кобрынскі рэўком выехаў з горада ў сувязі з наступлением
польскіх войскаў.
Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 645. Л. 34.
1921 г.
У пачатку года былі арганізаваны камуністычныя ячэйкі ў
вёсках Паляцічы і Батчы.
15 лістапада
Былы сакратар аддзела ўнутранага кіравання Ф.
К. Феранчук дае паказанні
польскім следчым органам аб Кобрынскім рэўкоме.
17 лістапада
Герш Панцэль, член Кобрынскай павятовай ЧК, знаходзіцца ў
турме.
Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 4517. Л. 304; Ф. Р-2042. Воп. 1. Спр.
681. Л. 4-5.
1922 г.
7 лютага
Польскімі ўладамі пачаты «працэс 7-і» над удзельнікамі
Кобрынскага рэўкома Іванам Александровічам, Усеваладам
Бойкам, Уладзімірам Карліцкім і інш. Скончаны 16.6.1925 г.
5 лістапада
Выбары ў польскі сейм. За камуністычны спіс № 5 на
Кобрыншчыне галасаваў 2331 чалавек.
8 лістапада
Забастоўка абутнікаў у Кобрыне з патрабаваннем павысіць
зарплату на 50%. Скончылася безвынікова. 22 лістапада
абутнікі прыступілі да працы.
12 лістапада
Забастоўка краўцоў у Кобрыне. Рабочыя дамагаліся павышэння зарплаты на 75%.
Кіраваў забастоўкай прафсаюз «Іголка».
Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 645. Л. 4-34; Спр. 4517. Л. 304.
1923 г.
У беластоцкай турме ў час бунтарскай галадоўкі забіты Герш Панцэль — адзін з
арганізатараў і кіраўнікоў Кобрынскай камуністычнай арганізацыі і член
павятовага ЧК пры рэўкоме ў 1920 г. Курэша Павел, 21 г., за працу ў органах
рэўкома быў асуджаны Пінскім акруговым судом на паўтара года турмы і
зняволенне адбыў.
26 лютага
Паўторная забастоўка абутнікаў у Кобрыне.
Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 4517. Л. 304; Спр. 645. Л. 32 аде.; Ф. 3. Воп. 2. Спр.
4. Л. 13.
1924 г.
23 верасня
Забастоўка рабочых на будаўніцтве шашы Кобрын —
Гарадзец з патрабаваннем ліквідаваць запазычанасць па зарплаце. Скончылася
паспяхова. Ф. 2042. Воп. 1. Спр. 2448. Л. 3.
1925 г.
Да 1925 г. камуністычная арганізацыя на Кобрыншчыне праходзіла
першапачатковую стадыю свайго развіцця. Да 2-й паловы 1925 г. у Кобрыне і
наваколлі існавалі райкомы КПЗБ і КСМЗБ, гаркомы КПЗБ і КСМЗБ у Кобрыне, 6
падраёнаў КПЗБ і 4 падраёны КСМЗБ разам з ячэйкамі. Кобрынская арганізацыя
КПЗБ пачала развіваць сваю дзейнасць — распаўсюджваць нелегальную літаратуру,
вывешваць транспаранты, агітаваць рабочых і сялян за адмову плаціць падаткі,
рыхтавацда да ўзброенага паўстання з мэтай змянення існуючага ладу ў Польшчы
і далучэння ўсходніх зямель да СССР.
Красавік
У Палескім ваяводстве праводзілася кампанія па ўнясенні дэкларацый з
патрабаваннем адкрыцця школ на роднай мове. Усяго было пададзена 200
дэкларацый. Асабліва ажыўленую дзейнасць разгарнула «Прасвіта» ў Кобрыне.
1 мая
У г. Кобрын адбылася першамайская дэманстрацыя і былі раскіданы
камуністычныя лістоўкі. Жыхары в. Паляцічы ўпрыгожылі магілу савецкіх воінаў,
якія загінулі ў 1920 г.
29 мая
У в. Ілаўск польскія ўлады ўзброенай сілай захапілі праваслаўную царкву і
пераабсталявалі яе ў касцёл. У сейме была ўнесена інтэрпеляцыя з гэтай
нагоды.
8 жніўня
Забастоўка краўцоў у кобрынскіх майстэрнях. Рабочыя дамагаліся павышэння
заработнай платы. Забастоўка шаўцоў у Кобрыне, якая скончылася перамогай
бастуючых.
Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 4517. Л. 303-304, 382; Ф. 2. Воп. 1. Спр. 928. Л. 158,
269. 275; Ф Р-1. Воп. 4. Спр. 1999. Л. 10, 269.
1926 г.
Першая палова года
Адбылася нарада прэзідыума Кобрынскага райкома КПЗБ, на якой абмяркоўвалася
пытанне пранікнення членаў КПЗБ ва ўсе арганізацыі «Прасвіты» на тэрыторыі
Кобрыншчыны і вядзення там камуністычнай работы, а таксама ў іншых
арганізацыях («Сялянскі саюз», ППС і інш.).
Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 4517. Л. 305.
1927 г.
Студзень
У в. Млынок Кобрынскага павета быў арганізаваны гурток Грамады, аднак
стараста не дау санкцыі на легальнае яго існаванне.
20 лютага
У в. Булькова каля царквы адбылася камуністычная дэманстрацыя.
9 сакавіка
«Прасвіта» ў лютым б.г. адкрыла многа бібліятэк-чыталень у Брэсцкім,
Кобрынскім, Пiнскiм i Драгічынскім паветах.
17 сакавіка
Палескі ваявода устанавіў сумы штрафаў за пасьбу жывёлы на памешчыцкіх
землях.
4-12 красавіка
У Кобрыне адбыуся «працэс 36-i» над Кобрынскімі райкомам і гаркомам КПЗБ, а
разам i КСМЗБ Судзiлі Гардзея Смольскага, Луку Валасюка, Ануфрыя Глёка,
Фёдара Кастылюка, Моўшу Верхалеўскага і інш.
13 красавіка
На Кобрыншчыне дзейнічалі з раённыя камітэты і 16 падраёнаў КПЗБ. Дзейнасць
«Сельроба» канцэнтравалася ў асноўным у Кобрынскім, Драгічынскім Брэсцкім і
Пінскім паветах.
16 ліпеня
Вынікі выбараў у мясцовае самакіраванне па Кобрынскім павеце. Усяго выбрана
радных 169 чалавек, з іх па нацыянальнасці: налякаў - 17, яўрэяў - 6,
украінцаў - 124, беларусау - 22; па сацыяльным становішчы: купцоў - 5,
рамеснікаў - 2, сялян -162; па палітычнай прыналежнасці: правых - 3, «Сельроб»
- 22, камуністаў - 23, польскай'лявіцы — 5, беспартийных і інш. — 116.
20 ліпеня
Камуністычная дэманстрацыя ў кобрынскай турме. Палітзняволеныя аб'явілі
галадоўку у знак пратэсту супраць рэпрэсій турэмнай адміністрацыі. Галадоўка
скончылася 2 жніўня пасля адмены рэпрэсій.
Ліпень
Раённыя камітэты «Сельроба» дзейнічалі ў Жабінцы, Яромічах, Гарадцы, Дзівіне.
6 кастрычніка
У Кобрыне ў памяшканні прафсаюзаў адбыўся сход рабочых і была прачытана
лекцыя на антырэлігійную тэму. Паліцыя арыштавала 70 чалавек.
6 лістапада
Прайшла дэманстрацыя ў в. Літвінкі Кобрынскага павета ў гонар 10-годдзя
Кастпычніцкай рэвалюцыі
Ф Р-1 Воп. 4. Спр. 2735. Л. 18; Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 4517. Л. 1-382; Ф. /
Bon I Cnv 157а. Л. 58; Ф. Z Bon. 1. Спр. 1294. Л. 3, 5, 152, 187, 213-214,
311, 375, 378 Ф. 28. Воп. Г Спр 1. Л. 125; Ф. 69. Воп. 1. Спр. 1740. Л. 4.
1928 г.
25 лютага
Дэманстрацыя ў кінатэатры «Байка» ў Кобрыне ў час мітынгу, арганізаванага
ППС.
29 лютага
Паліцыяй праведзены вобыскі ў гр. Ігната Сідарука з в. Ілаўск, у час якога
знойдзены камутстычны маніфест (Маніфест ЦВК СССР у гонар 10-годдзя савецкай
улады i Кастрычтцкаи рэвалюцыі). Сідарук
арыштаваны і зняволены ў турму.
27 чэрвеня
Каля в. Ракітніца адбылася канферэнцыя членаў КПЗБ з удзелам двух
прадстаўнікоў Брэсцкага АК КПЗБ. Тэмы абмеркавання: агітацыя супраць
падаткаў, патрабаванне парцэляцыі памешчыцкай зямлі без узнагароджання,
адкрыцця школ на роднай мове і інш. Амяркоўваліся і польска-літоўскія
адносіны.
28 чэрвеня
Данясенне канфідэнта Ігнація Рачко (мянушка — Ян Цімашук) кобрынскай паліцыі
пра сход членаў КПЗБ у в. Ілаўск, на якім абмяркоўвалася пытанне аб чыстцы
зброі, паколькі ў хуткім часе яна будзе патрэбна. У Кобрыне працуе ячэйка
КПЗБ, якая мае вялікі ўплыў на прафсаюзы. У Ілаўску арганізавана ячэйка КПЗБ,
яе склад 7 чалавек Арганізатар Ігнат Сідарук.
Чэрвень
Хуткае развіццё сеткі камуністычных арганізацый на Кобрыншчыне адбывалася
пры дапамозе бібліятэк-чыталень, на чале якіх былі пастаўлены камуністы.
17 ліпеня
Адбылася канферзнцыя Кобрынскага райкома КПЗБ у в. Ластаўкі, на якой
абмяркоўваліся пытанні аб правакацыях, забастоўках, арганізацыі гурткоў
школьнай моладзі і інш. Праводзіў канферэнцыю сакратар райкома Васіль
Глушчук.
4 жніўня
Успыхнула забастоўка рабочых на будаўніцтве гравійнай дарогі Кобрын - Тэўлі.
Забастоўка была сарвана штрэйкбрэхерамі.
16 кастрычніка
Паліцыя праводзіла вобыск у Ігната Сідарука і ў даху дома знайшла
транспарант. Сідарук паспеў схавацца. Да гэтага ён быў двойчы арыштаваны за
дзейнасць у КПЗБ.
К. С. Гаciлевiч
7 лістапада
У Кобрыне прайшоў «працэс 5-і» над Іванам Усцінавічам Анціпаровічам, Пятром
Сільвестравічам Слівай і інш., якія абвінавачваліся ў арганізацыі
дэманстрацыі ў Літвінках 6.11.1927 г. Забастоўка краўцоў у Кобрыне, якая
скончылася павышэннем зарплаты.
25 лістапада
Была ўрачыста адзначана трэцяя гадавіна бібліятэкі-чытальні ў Ілаўску.
26 снежня
У Кобрыне прайшла дэманстрацыя ў час пахавання Фёдара Сілюка — рабочага, які
памёр ад няшчаснага выпадку на маслабойні Каца.
28 снежня
У Кобрыне адбыўся «працэс 24-х» над членамі Жабінкаўскага райкома КПЗБ.
Абвінавачаныя: Іван Бандарук, Васіль Бура, Іван Клімук, Аляксей Дзмітрук і
інш. Акруговы камітэт КПЗБ даў распараджэнне членам партыі арганізоўваць
ячэйкі «Сельроба» і «Прасвіты». Такія ячэйкі былі арганізаваны ў вёсках
Багуславічы, Лягаты, Рачкі, Андронава і Сцяброва.
Ф. Р-1. Воп. 9. Спр. 442. Л. 33, 45, 154, 154 адв., 209, 251; Спр. 698. Л.
69; Ф. Р-42. Воп. 1. Спр. 5796. Л. 115; Ф. 1. Воп. 9. Спр. 451. Л. 2; Спр.
460. Л. 600; Спр. 831. Л. 5 адв., 6; Ф. 69. Воп. 1. Спр. 1740. Л. 4; Ф. 95.
Воп. 1. Спр. 96. Л. 15, 24.
1929 г.
13 студзеня
Арыштаваны Аляксандр і Кацярына Гасілевічы, Аляксандр Карпук і інш.
23 студзеня
Паступіла сакрэтнае данясенне, што Ігнат Сідарук, былы кіраўнік «Прасвіты» ў
Ілаўску, уцёк у Расію.
1 сакавіка
Структура Кобрынскай партыйнай арганізацыі КПЗБ: Райком у Кобрыне. Падраёны:
у Паляцічах, Сухоўчыцах, Верхалессі, Тэўлях і Ілаўску; у Ілаўскім падраёне
ячэйкі: Ілаўск, Падзяменне, Асмолавічы, Грушава, Дзеткавічы, Дзямідаўшчына,
Мазуры і Палюшын. КСМЗБ: ячэйка ў Батчах. Райком КПЗБ у Жабінцы. Падраёны:
Жабінка, Ракітніца і Стрэлы. Райком КПЗБ у Жабінцы, 20 ячэек у вёсках. МОПР:
у польскай гімназіі і ў в. Пруска.
13 сакавіка
Адбыўся сход членаў КПЗБ у памяшканні бібліятэкі-чытальні ў Ілаўску, дзе
абмяркоўвалася пытанне аб вярбоўцы новых членаў. Сход праводзіў Іван
Крыштафовіч.
20 сакавіка
У маёнтку Вінніца (Волкава) драмгурток пры Ілаўскай бібліятэцы-чытальні
паставіў спектакль «Наймічка» ў гадавіну смерці Тараса Шаўчэнкі.
Сакавік
Паступілі звесткі, што Мікалай Сідзюк і Ігнат Паўлючык уцяклі ў Савецкую
Расію. Андрэй Карпук прыслаў пісьмо з Седлецкай турмы з просьбай аб дапамозе
палітзняволеным.
4 красавіка
Кобрынская гарадская рада арганізавала абструкцыю і сарвала пасяджэнне рады
з прычыны анулявання старастам асігнаванняў, выдзеленых сеймікам на
бібліятэкі-чытальні ў горадзе. Сума асігнаванняў — 2500 злотых.
5-6 мая
Каля царквы ў Мышчыцах былі раскіданы камуністычныя лістоўкі.
6 мая
У в. Літвінкі на свята Вялікадня «Прасвіта» наладзіла спектакль «За баньку».
Прысутнічала 250 чалавек. У в. Андронава «Прасвіта» арганізавала
спектакль «Батракі». Прысутнічала 300 чалавек.
19 мая
«Прасвіта» ў Якаўчыцах паставіла спектакль «Хмара». Прысутнічала 200 чалавек.
Сабрана 90 злотых чыстага даходу. «Прасвіта» ў Песцяньках наладзіла
спектаклі «Батракі» і «Д'ябал у бочцы».
26 мая
У в. Сцяброва «Прасвіта» паставіла спектакль «Хмара».
10 чэрвеня
Справаздача Брэсцкага акруговага камітэта КПЗБ, у якой канстатуецца, што ў
вёсках становішча вельмі напружанае, падаткі павысіліся на 30% супраць
мінулагодніх.
12 чэрвеня
Успыхнула забастоўка ў пякарнях Кобрына, якая скончылася перамогай бастуючых.
15 чэрвеня
Колькасны склад КПЗБ на Кобрыншчыне: членаў каля 350 чалавек, 82 ячэйкі, 2
райкомы — у Кобрыне (Батчах) і Жабінцы. «Сельроб» ахоплены КПЗБ на 100%,
прафсаюзы - на 70%, гарбары - на 90%, краўцы - на 70%, яўрэйская бібліятэка
— на 80%, украінская бібліятэка «Прасвіта» — на 90%. Найболыпую актыўнасць
праяўляюць камуністычныя арганізацыі ў гмінах: Кобрынскай, Тэвельскай,
Жабінкаўскай, Дзеткавіцкай і часткова ў іншых.
19 чэрвеня
«Прасвіта» ў в. Басяч паставіла спектакль «Барацьбіты за мары».
28 чэрвеня
«Прасвіта» ў Жабінцы паставіла спектакль «Няшчасная».
1 верасня
У в. Мацы прайшла камуністычная дэманстрацыя ў гонар МЮДа.
7 верасня
У гонар Дня моладзі на Кобрыншчыне былі вывешаны два транспаранты.
Лістапад
Чырвоная
фракцыя ў кобрынскіх прафсаюзах складаецца з 13 чалавек. Арганізацыйны стан
Кобрынскай арганізацыі КПЗБ. Развіццё і дзейнасць камуністычных арганізацый
былі перарваны ліквідацыямі: першая - у маі 1926 г. (РК КПЗБ і РК КСМЗБ у
Кобрыне), другая - у чэрвені 1927 г. і трэцяя (РК КПЗБ і РК КСМЗБ у Жабінцы).
Гэтыя арганізацыі зноў узніклі ў чэрвені 1928 г. пасля вяртання з турмаў
мясцовых камуністаў, арыштаваных у час названых ліквідацый. Адным з асноўных
метадаў дзейнасці камуністычных арганізацый на Кобрыншчыне быў захоп
кіраўніцтва ў легальных арганізацыях, у выніку чаго большая частка
бібліятэк-чыталень «Прасвіты» складалася выключна з камуністаў. Яны ў
большасці выпадкаў займалі кіруючыя пасады і ўзначальвалі дзейнасць
бібліятэк. Характарыстыка І.С.Сідарука, дадзеная палескім ваяводам
Міністэрству ўнутраных спраў у Варшаве: «Адным з актыўных дзеячаў у складзе
«Прасвіты» ў Кобрынскім павеце быў Ігнат Сідарук, кіраўнік
бібліятэкі-чытальні ў Ілаўску, член сейміка і прэзідыума сейміка ў Кобрыне,
член КПЗБ.
I. C. Ciдарук
Ён арганізаваў бібліятэкі-чытальні ў вёсках Кустовічы,
Дзямідаўшчына, Асмолавічы, Грушава, Дзеткавічы, Мазуры і Палюшын. Пры яго
дапамозе кіраўнікамі іх былі абраны выключна члены кампартыі». Сідарук быў
членам РК КПЗБ у Кобрыне і належаў да выдатных асоб у партыі. За час сваёй
дзейнасці правёў многа партыйных гутарак, а таксама асабіста збіраў
ахвяраванні для палітзняволеных. У гэтам яму садзейнічала яго пасада
кіраўніка легальнай бібліятэкі «Прасвіты». На працягу года Забастоўка на
лесазаводзе Гурвіча ў Кобрыне, якая скончылася перамогай бастуючых.
Забастоўкі сезонных рабочых у Кобрынскім павеце з патрабаваннем павышэння
зарплаты і паляпшэння ўмоў працы. Праведзены ў сямі маёнтках рабочымі 27
вёсак. Усе забастоўкі скончыліся перамогай бастуючых.
Ф. Р-1. Воп. 9. Спр. 9 10, 67; Ф. 1. Воп. 9. Спр. 451. Л. 3, 9, 20, 24 - 26,
30, 39, 45, 48, 51, 54, 66; Спр. 831. Л. 5-6, 6 аде.; Ф. 95. Воп. 1. Спр.
105. Л. 62 - 64.
1930 г.
15 студзеня
Асабовы склад раённых камітэтаў КПЗБ:
Кобрын — Павел Воран, Лука Валасюк, Васіль Глушчук і Яфім Кучэра; Жабінка —
Ігнат Снітко, Юльян Падліпскі і Дзмітрый Семянюк.
27 студзеня
Пісьмо палескага ваяводы ўсім старастам аб прыцягненні да крымінальнай
адказнасці за спяванне рэвалюцыйных песень.
5 красавіка
Забастоўка пекараў у Кобрыне, якая скончылася павышэннем зарплаты на 30 —
40%.
1 мая
Забастоўка сезонных рабочых у маёнтку Стрыгава скончылася паспяхова.
31 мая
Іван Данілавіч Крыштафовіч з в. Калонія схаваўся перад арыштам і перайшоў на
нелегальнае становішча.
Красавік—май
Сабрана ў Жабінскаўскай гміне на МОПР 103 злотыя 40 грошаў. Па ўсёй Заходняй
Беларусі палітзняволеных налічваецца ад 350 да 1110 чалавек. У кобрынскай
турме пастаянна знаходзіцца 50-60 палітзняволеных. У Кобрынскім павеце да 25
лютага 1930 г. арыштавана 250 чалавек.
2-е паўгоддзе
Структура кобрынскай партыйнай арганізацыі КПЗБ: Веска Батчы - райком КПЗБ і
райком КСМЗБ; Вёска Ракітніца — райком КПЗБ і райком КСМЗБ; Горад Кобрын —
ячэйкі, райком КПЗБ і райком КСМЗБ; У 39 населеных пунктах павета
дзейнічаюць ячэйкі КПЗБ (115 камуністаў) a ў 16 пунктах - ячэйкі КСМЗБ (71
член).
31 ліпеня
У в. Стрыгава адбылася камуністычная дэманстрацыя.
28 ліпеня
Кобрынскі РК КПЗБ набыў шапірограф і друкаваў на ім лістоўкі.
30 ліпеня
ППС-лявіца на Кобрыншчыне не мае поспеху і ёй не ўдалося стварыць ні адной
арганізацыі.
28 лістапада
Забастоўка краўцоў у Кобрыне скончылася безвынікова.
Снежань
Паводле статыстычных даных, у кобрынскай турме знаходзяцца 82 зняволеныя, у
т.л. 4 жанчыны.
Ф. Р-1. Воп. 9. Спр. 637. Л. 73, 95; Спр. 1073. Л. 83 аде.; Ф. Р-67. Воп. 1.
Спр. 1206 Л 50; Ф. 1. Воп. 9. Спр. 718. Л. 12-13, 67 - 68; Спр. 936. Л. 2;
Спр. 1185. Л. 61, 68; Спр 1413. Л. 139, 144; Ф. 42. Воп. 2. Спр. 252, Л. 15;
Ф. 39. Воп. 1. Спр. 1155. Л. 12.
1931 г.
10 студзеня
Адбыўся сход у доме прафсаюзаў Кобрына, на якім была прачытана лекцыя на
тэму «Дзейнасць і смерць Леніна». Лектар Адам Грынберг заклікаў збіраць
грошы на правядзенне дня «3 Л» (Ленін, Лібкнехт і Люксембург).
15 студзеня
Прэзідэнт Масціцкі праехаў цягніком праз Кобрын у напрамку Гарадца. Алімпій
Клічаў быў западозраны ў падрыхтоўцы катастрофы.
Студзень
Дзень «3 Л» быў адзначаны ў вёсках Сакі, Сцяброва, Булькова, Рачкі, Сцяпанкі
Жабінкаўскай гміны. У Кобрыне для правядзення дня «3 Л» сабрана 55 злотых.
Беспрацоўных у Палескім ваяводстве 3285 чалавек. За студзень 1930 г. сабрана
па Палескім ваяводстве падаткаў 620 тысяч злотых, а за студзень 1931 г.
сабрана 820 тысяч, г.зн. на 200 тысяч злотых больш, чым у мінулым годзе, што
было дасягнута дзякуючы секвестрацыям.
25 лютага
У Кобрыне прайшла дэманстрацыя пад лозунгам «Хлеба і работы».
7 сакавіка
Беспрацоўных у Палескім ваяводстве 3640 чалавек (на 21.3.1931 - 3920 чалавек).
8 мая
На Кобрыншчыне была распаўсюджана ў канцы сакавіка і ў пачатку красавіка
адозва Кобрынскага райкома КПЗБ аб жорсткім падаўленні дэманстрацыі 25
лютага 1931 г. Было арыштавана больш за 120 чалавек, якія былі страшна збіты
польскай паліцыяй.
3 верасня
Забастоўка ў швейнай майстэрні Равінскага ў Кобрыне. Рабочыя дамагліся
павышэння зарплаты на 2 злотыя ў тыдзень.
14 верасня
«Працэс 28-і» над Я.Янкашуком, А.Глёкам, Н.Кірысем і інш. Працэс праходзіў у
Брэсце. Пасля вынясення прыгавору палітзняволеньм арганізавалі дэманстрацыю
ў будынку суда, якая была жорстка падаўлена паліцыяй.
13 кастрычніка
Забастоўка капальніц бульбы ў памешчыка Шадурскага ў в. Літвінкі скончылася
безвынікова.
8 лістапада
Дэманстрацыя ў в. Ластаўкі з пратэстам супраць падаткаў, шарваркавых работ і
дыктатуры Пілсудскага.
30 снежня
У в. Лышчыкі Тэвельскай гміны адбылася канферэнцыя членаў Кобрынскага РК
КПЗБ.
31 снежня
Па Палескім ваяводстве беспрацоўных 4620 чалавек. Арганізацыйны склад КПЗБ
на Кобрыншчыне:
КПЗБ КСМЗБ МОПР
а) раённых камітэтаў
3 3
2
б) падраёнаў
5 7
—
в) ячэек
31 34
20
г) членаў
94 102
50
д) спачуваючых
10 —
—
Прафсаюз адзення ахоплены камуністычным уплвівам на 100%. Членаў у гэтай
арганізацыі 68.
Склад райкомаў:
а) Кобрынскі РК КПЗБ базіруецца ў в. Лягаты; сакратар - Рыгор Конюх,
казначэй -Улас Самасюк, тэхнік — Іван Макравус;
б) Жабінкаўскі РК КПЗБ базіруецца ў в. Ракітніца; Юльян Тымінскі, Ігнат
Снітко, Павел Фядзеніч, Сцяпан Сач (функцыі не ўстаноўлены);
в) Антопальскі РК КПЗБ; Мікалай Шыш, Іван Вялічка (функцыі не ўстаноўлены);
г) Кобрынскі РК КСМЗБ знаходзіцца ў в. Андронава; сакратар- Трафім Казачук,
тэхнік — Кацярына Нічыпарук, казначэй — Пракоп Янюк;
д) Жабінкаўскі РК КСМЗБ базіруецца ў в. Сцяброва; Іван Філіпук, Васіль
Варабей, Ілья Шабала (функцыі не ўстаноўлены).
Снежань
Памешчык маёнтка Ілаўск Станіслаў Бжэскі непрыстойна адзываўся аб існуючым
польскім урадзе. Кобрынскі стараста паведамляе палескаму ваяводу аб складзе
ячэек: в. Ілаўск — Сідар Рачко, Акім Сідарук, Праскоўя Сідарук (функцыі іх
не ўстаноўлены); в. Калонія — сакратар Улас Самасюк (члены не ўстаноўлены).
Палескі ваявода паведамляе ў МУС, што рыначныя цэны на жывёлу сталі ніжэй за
сабекошт, і гэта ставіць сялянскія гаспадаркі на парог разарэння. Па гэтай
прычыне павялічваецца рэвалюцыйная актыўнасць.
Ф. Р-1. Воп. 9. Спр. 1595. Л. 130, 203 - 204; Спр. 1723. Л. 155-156, 158,
161; Ф. Р 67. Воп. 1. Спр. 1822. Л. 104; Ф. Р 95. Воп. 1. Спр. 144, Л. 234;
Ф. 1. Воп. 9. Спр. 1588. Л. 8-9; Ф. 28. Спр. 1. Л. 35, 35 аде., 37, 44, 49,
54, 97, 131; Ф. 42. Воп. 2. Спр. 226. Л. 5.
1932 г.
Справаздача камуністычнай арганізацыі ў в. Імянін (Антопальская гміна)
акруговаму камітэту ў Брэсце аб праведзенай рабоце. Справаздачу склаў
Аляксандр Дрозд.
В. Д. Дубаўчук П. С. Ciдарук
21 студзеня
Пінскі акруговы суд прыгаварыў Аляксандра Дразда і Фёдара Яфімовіча за
прыналежнасць да КСМЗБ да двух гадоў турмы кожнага.
29 студзеня
У в. Імянін (Антопальская гміна) адбылася партийная канферэнцыя. У гэтай жа
вёсцы сабрана 100 злотых на адваката для абароны Івана Вялічкі.
31 студзеня
Беспрацоўных у Палескім ваяводстве 4700 чалавек.
9 лютага
Уцёк арыштаванага Андрэя Шыша з в. Худлін у час канваіравання ў Гарадзец.
4 лютага
Адбыўся «працэс 14-і» над Мікалаем Кукасем, Сцяпанам Катом, Паўлам Пішчыкам,
Ганнай Глінскай і інш. (Тэвельская гміна). Абвінавачваюцца ў арганізацыі
дэманстрацыі 8.11.1931 г. у в. Ластаўкі.
29 лютага
Беспрацоўных у Палескім ваяводстве 5110 чалавек.
9 сакавіка
Жыхары в. Ілаўск сабралі 10 злотых на МОПР.
18 сакавіка
Сяляне вёсак Ілаўск і Калонія адмовіліся плаціць падаткі і на іх маёмасць
быў накладзены секвестр.
23 сакавіка
«Працэс 13-і» над Кобрынскім РК КПЗБ. Абвінавачаныя: Р.А.Глёк, В.Д.Дубаўчук,
П.Л.Янюк, Ф.Е.Кастылюк, В.Е.Кішмановіч, В.М.Амельянюк, Ф.Т.Камісарук і інш.
Абвінавачанне: падрыхтоўка перавароту і далучэння Заходняй Беларусі да
Савецкай Расіі. Абвінавачаныя прыгавораны ад 4 да 6 гадоў зняволення.
Сакавік
Арыштаваны члены Кобрынскага РК КПЗБ: Фёдар Кастылюк з в. Паляцічы, сакратар
РК; Сідар Рачко з в. Ілаўск, сакратар Турнянскага куста; Мікалай Кірчук з в.
Турная; Васіль Галадзюк з в. Кустовічы; Нікан Дзенісюк з в. Варатынічы;
Максім Крыштафовіч з в. Калонія; Міхаіл Цімашук з в. Ілаўск; Праскоўя
Сідарук з в. Ілаўск; Сяргей Нічыпарук з в. Калонія; Канстанцін Самасюк з в.
Калонія; Аляксандр Самасюк з в. Калонія; Афанасій Стальмашук з в. Калонія.
Усе вышэйназваныя зняволены ў кобрынскую турму.
7 мая
Данясенне палескага ваяводы МУС аб святкаванні 1 Мая на тэрыторыі Палескага
ваяводства: «... Арганізацыя Камуністычнай партыі ў выніку ўзмацнення
агітацыі на працягу некалькіх месяцаў і вельмі інтэнсіўнай падрыхтоўкі да
святкавання 1 Мая паказала вялікую жыццеўстойлівасць. Акрамя шэрагу
праведзеных ліквідацый найбольш актыўных членаў Кампартыі і разбурэння яе
арганізацыйнай структуры, правядзенне першамайскіх урачыстасцей у параўнанні
з 1931 г. павялічылася на 300%. Гэта сведчыць пра масавую змену настрою
насельніцтва ўлева».
Май
У Кобрынскім павеце ў 1932 г. у дзень 1 Мая было вывешана 28 транспарантаў,
раскіданы і расклеены 433 лістоўкі, упрыгожаны магілы савецкіх воінаў, якія
загінулі ў 1920 г. Палескі ваявода разаслаў усім старастам інструкцыю пад
шыфрам «КОД» на 14 лістах з дробным шрыфтам і грыфамі «зусім сакрэтна», «асабіста»,
«трымаць пад замком». У ёй даецца аналіз палітычнага становішча ў ваяводстве,
дапускаецца магчымасць узброенага паўстання ў адным ці адначасова ў
некалькіх паветах і рэкамендуюцца меры для яго падаўлення. Падкрэсліваецца,
што сіла праціўніка ў масавасці і ўпэўненасці, сіла ўлады ў мабільнасці і
ўзбраенні. У якасці папярэдніх мерапрыемстваў інструкцыя прадугледжвала
пастаянную гатоўнасць паліцэйскіх сіл, бесперапынную ліквідацыю арганізацый
КПЗБ, правядзенне ўзмоцненай разведкі, ахову і назіранне за станам дарог,
мастоў, ліній сувязі, адміністрацыйных будынкаў і інш., неадкладнае
данясенне аб усіх заўважаных ненармальных з'явах. У 1932 г. Параскоўя
Сідарук за камуністычную дзейнасць асуджана на 2 гады турмы. Пакаранне
адбыла ў 1934 г.
Ф. Р-1. Воп. 9. Спр. 1723. Л. 75, 96-97; Спр. 144. Л. 234; Ф. 1. Воп. 9. Спр.
1990. Л. 24, 31-32; Ф. 68, Воп. 1. Спр. 133. Л. 45.
1933 г.
19 студзеня
У в. Чаравачыцы каля царквы адбылася дэманстрацыя ў гонар дня «3 Л» (Ленін,
Лібкнехт і Люксембург).
28 студзеня
Адбыўся «працэс 25-і» над Кобрынскім РК КПЗБ. Абвінавачаныя: Афанасій
Вакульчык, Вольга Русак, Максім Барздун і інш.
11 красавіка-10 мая
На тэрыторыі Кобрыншчыны ў сувязі з першамайскімі святамі былі вывешаны 22
транспаранты, расклеены 1433 лістоўкі, у Якоўчыцах, Паляцічах і Кобрыне
ўпрыгожаны магілы савецкіх воінаў, якія загінулі ў 1920 г.
Красавік
У в. Мазуры Дзеткавіцкай гміны існуе ячэйка КСМЗБ, арганізаваная Іванам
Гілевічам. Яе членамі з'яўляюцца Тарас Чэрнік, Максім Кавальчук і Рыгор
Кірчук.
На перагоне Брэст — Жабінка з цягніка ўкрадзены ручныя гранаты, якія
знаходзяцца разам з іншай зброяй у Брэсцкім акруговым камітэце КПЗБ.
24 чэрвеня
Забастоўка рабочых на расчыстцы канала каралевы Боны, якая скончылася
павышэннем зарплаты.
3-4 жніўня
Адбылося Навасёлкаўскае ўзброеннае выступление сялян.
5 жніўня
Дырэктыва ваяводы ўсім старастам ваяводства і Корпусу пагранічнай аховы аб
прыняцці мер па недапушчэнні пераходу граніцы ўдзельнікамі Навасёлкаўскага
паўстання, якія хаваліся.
6 ці 7 жніўня
У в. Навасёлкі прыехаў палескі ваявода і назіраў за выкананнем інструкцыі
«КОД».
16 жніўня
Патруль Корпуса пагранічнай аховы параніў Аляксандра Бляяна ў час спробы
перайсці нелегальна граніцу разам з іншымі.
23 жніўня
Забіты паліцыяй удзельнік паўстання Павел Міхайлавіч Піліпук. Пры ім
знойдзены рэвальвер. Паведамленне аб раненні Аляксандра Бляяна і забойстве
Паўла Піліпука разаслана ў Варшаву, Вільню, Беласток, Навагрудак, Луцк і
Люблін, а таксама ва ўсе ўчасткі пагранічнай аховы.
1 верасня
Адозва Цэнтральнага вызваленчага руху ў Гродне ў сувязі з катаваннямі
ўдзельнікаў паўстання ў Навасёлках.
I. У. Тур П. М. Воран С. О. Панасюк
2 верасня
Тэлефанаграма следчага аддзела ў Брэсце да ўсіх камендатур паліцыі ў
ваяводстве аб баявой гатоўнасці і ўзмацненні пільнасці ў сувязі з працэсам
над удзельнікамі паўстання.
26 верасня
Адбыўся «працэс 11-і» над арганізатарамі дэманстрацыі ў в. Чаравачыцы 19
студзеня 1933 г. у гонар «3 Л». Абвінавачаныя: Павел Глінскі, Сямён Смольскі,
Аляксей Жук і інш. Дзесяць чалавек прыгавораны да аднаго года турмы кожны.
25—27 кастрычніка
«Працэс 26-і» ў Кобрыне за прыналежнасць да камуністычнай арганізацыі.
Абвінавачаныя: Ігнацій Тур — 7 гадоў турмы, Павел Воран — 5 гадоў, Сцяпан
Панасюк — 5 гадоў, Васіль Воран — 5 гадоў, Аляксей Валасюк — 5 гадоў і іншыя
на розныя тэрміны.
1934 г.
11 лютага
Забастоўка лесарубаў у быстрыцкіх лясах, якая працягвалася да 22 лютага.
Было дасягнута частковае павышэнне зарплаты і паляпшэнне ўмоў працы.
1 сакавіка
«Працэс 7-і» ў Кобрыне. Суд прыгаварыў: Андрэя Шаўчука да 6 гадоў турмы,
Піліпа Тадчука да 6 гадоў, Васіля Тура да 3 гадоў, Марыю Буснюк да 1 года, а
астатніх апраўдаў.
18 сакавіка
У дзень Парыжскай камуны на Кобрыншчыне было вывешана 16 транспарантаў, 2
плакаты і 190 лістовак.
Красавік
«Працэс 8-і» ў Кобрыне. Абвінавачаныя: Павел Сямёнавіч Чырун, Васіль
Цімафеевіч Воран, Афанасій Іосіфавіч Кучынскі асуджаны на 3 гады, Павел
Якаўлевіч — на 2 гады, Іван Ар. Мальчук — на 2 гады і г.д.
Кастрычнік
Склад прэзідыума Кобрынскага райкома КПЗБ: Павел Федасюк, псеўданім «Засім»
сакратар, пражывае ў в. Андронава; Іван Карпук, псеўданім «Раман» — сакратар
РК КСМЗБ і член РК, пражывае ў в. Карды; Фёдар Козел, псеўданім «Віктар» —
член РК, пражывае ў в. Літвінкі; Праскоўя Сідарук, псеўданім «Даша» — член
РК, сакратар Камянецкага ўчастка, пражывае ў в. Ілаўск; Васіль Сахарук —
член РК, сакратар МОПРа, пражывае ў в. Стрыгава.
7 лістапада
Вучні школы ў Ілаўску, прачытаўшы лістоўку КПЗБ з заклікам святкаваць дзень
Кастрычніцкай рэвалюцыі, не пайшлі ў гэты дзень у школу.
12 лістапада
Апеляцыйны суд у Вільні зацвердзіў прыгавор удзельнікам Навасёлкаўскага
выступления.
Лістапад
С.Семпалоўская з Варшавы пераслала пасылкі МОПРа ў кобрынскую і інш. турмы.
Ф. Р-95. Воп. 1. Спр. 245. Л. 50, 128, 130; Спр. 260. Л. 48; Спр. 275. Л.
84, 114, 128; Ф. 1. Воп. 10. Спр. 618. Л. 13; ф. 69. Воп. 1. Спр. 2156. Л.
101; Спр. 2166. Л. 1175; Ф. 93. Воп. 1. Спр. 2790. Л. 32.
1935 г.
2 ліпеня
Забастоўка возчыкаў лесу на тэрыторыі Тэвельскай гміны. Гэта забастоўка —
справа рук камуністаў. На чале былі вядомыя камуністы Аляксандр Мартынюк і
Мікіта Дзенісюк з в. Тэўлі. Пасля правядзення следства паліцыя накіравала
віцэ-пракурору справу аб прыцягненні вінаватых да адказнасці.
18—19 ліпеня
«Працэс 8-і» ў Кобрыне над І.Ф.Лебскім, П.П.Філіпуком, І.Л.Едарманам,
Ф.М.Гойнашам, А.С.Валасюком, Ф.С.Казлом, Дар'яй С. Карнач, Праскоўяй
Сямёнаўнай Сідарук з в. Ілаўск.
21 верасня
Адбылася канферэнцыя сакратароў ячэек Ілаўскага падраёна ў доме Сяргея
Нічыпарука з в. Калонія. Канферэнцыю праводзіў Аляксей Карповіч з в. Дубавое.
28 лістапада
Устаноўлена, што сакратаром Кобрынскага райкома КПЗБ з'яўляецца Уладзімір
Барздун з в. Тэўлі.
1 снежня
Прайшоў сход ячэйкі ў в. Лушчыкі ў доме Сямёна Страчука - сакратара ячэйкі,
дзе быў праведзены збор грашовых сродкаў на МОПР. Страчук даваў указанні аб
метадах канспірацыі, байкоце правакатараў і інш. У в. Тэўлі ў доме
Уладзіміра Барздуна была праведзена дыскусія на тэму «Высылка Троцкага з
Савецкай Расіі».
2 снежня
Адбылася канферэнцыя членаў Кампартыі Ілаўскага падраёна пад кіраўніцтвам
сакратара Аляксандры Ярмашук. Пытанні: супраціўленне паліцыі і
секвестратарам пры спагнанні падаткаў, а таксама план нападу на пастарунак у
в. Дзеткавічы.
23 снежня
У в. Залессе (Тэвельскае) былі арганізаваны гурткі сярод моладзі, у якіх
вялася падрыхтоўка кандыдатаў для ўступлення ў рады КПЗБ. Арганізатары —
Нічыпар Кірысь і Мікіта Дзенісюк. У Тэвельскім участку пры кожным зручным
выпадку, як гульні, вяселлі і інш., збіраюцца грошы на МОПР, прадукты і рэчы
для палітычных зняволеных.
25 снежня
Адбыўся пленум РК КПЗБ на хутары ў Андронаве, на якім абмяркоўваліся меры па
барацьбе з правакатарамі, пытанні аб правядзенні спектакляў у дзень каляд і
зборы грашовых сродкаў на МОПР. На ўчастку Тэўлі створана піянерская
арганізацыя, якой было даручана правесці калядкі і даход ад іх павінен быў
пайсці на МОПР. Кіраўніцтва Ілаўскага падраёна падтрымлівае кантакты з
Картуз-Бярозаўскім РК КПЗБ праз Аляксандру Ярмашук з Ілаўска і Фёдарам
Гунікам з в. Падоссе Пружанскага павета, устаноўленыя раней праз Праскоўю
Сідарук. Устаноўлены кантакт сакратара Ілаўскага падраёна Аляксея Карповіча
з Піліпам Паплаўскім з в. Мазуры Дзеткавіцкай гміны, які спрабаваў
арганізаваць там ячэйку.
Ф Р-95. Воп. 1. Спр. 291. Л. 1; Ф. 1. Воп. 10. Спр. 735. Л. 1, 6, 9, 11; Спр.
757. Л. 2, 4, 49; Ф. 69. Воп. 2. Спр. 1126. Л. 2, 6, 8, 21, 225; Ф. 95. Воп.
1. Спр. 289. Л. 95, 99, 161, 193.
1936 г.
8 студзеня
У в. Батчы праходзіць збор сродкаў на МОПР праз Паўла Чыруна, Пятра Карпука
і інш. Збор сродкаў вядзецца пад выглядам Калядак. У в. Лышчыкі праводзіцца
збор сродкаў на МОПР. Сабрана 16 злотых. Прымалі актыўны ўдзел Сямён Страчук,
Сцяпан Страчук, Якаў Навумчык, Афанасій Чырко і Андрэй Анішчук — усе жыхары
в. Лышчыкі.
16 студзеня
Апеляцыйны суд у Вільні прыгаварыў Праскоўю Сідарук да шасці гадоў турэмнага
зняволення.
17 студзеня
У в. Варатынічы Ніканам Дзенісюком вядзецца рэвалюцыйная работа. Дзеніскж
мае сувязь з Фамой Сідзюком з в. Турная.
26 студзеня
Лука Валасюк вядзе агітацыю сярод моладзі за падпіску на часопіс «Пшэкруй
тыгодня». Тлумачэнне старасты: Валасюк з'яўляецца вядомым рэвалюцыянерам і
за ім устаноўлена тайнае сачэнне.
24 лютага
У в. Андронава адбылася канферэнцыя РК КПЗБ. Абмяркоўвалася пытанне аб
пасылцы заявы міністру юстыцыі з патрабаваннем вызвалення Сяргея Прытыцкага.
28 лютага
Звольнены з працы на заводзе Гурвіча Моўша Верхалеўскі, Канстанцін Карпук,
Мікалай Крусь і Сямён Смольскі. Прычына звальнення — камуністычная агітацыя.
6 сакавіка
Устаноўлена сувязь сакратара Турнянскага падраёна Фамы Сідзюка з Сямёнам
Страчуком з в. Лышчыкі. У в. Федзькавічы ў час аблавы забіты паліцыяй
камуніст Сцяпан Зінчук.
Сакавік — кастрычнік
Арышт. актывістаў КПЗБ у Кобрынскім павеце: Аляксея Карповіча з в. Дубавое (хутар
Мар'янава, сакратар Навасёлкаўскага абводу Дзеткавіцкай гміны); Якава Шэйкі
з в. Мельнік (сакратар ячэйкі), Генадзя Валасюка з в. Батчы (сакратар ячэйкі),
Івана Вашкевіча з в. Чаравачыцы (сакратар ячэйкі), Нестара Вашчанкі з в.
Падзяменне (сакратар ячэйкі), Пятра Залешчука з в. Кустовічы (сакратар
ячэйкі), Івана Карпука з в. Карды (сакратар РК КСМЗБ), Рыгора Пятручыка з в.
Турная (сакратар ячэйкі), Емяльяна Ламакі з в. Падзяменне (член ячэйкі),
Ігнація Вашчанкі з в. Падзяменне (член ячэйкі).
Красавік
Адбылася канферэнцыя Кобрынскай арганізацыі КПЗБ. Прысутнічалі: Іван Какала
— сакратар РК; Фама Сідзюк — сакратар абводу Турная; Аляксандра Ярмашук з в.
Ілаўск — сакратар Навасёлкаўскага абводу Дзеткавіцкай гміны; Нічыпар Кірысь
з в. Залессе — сакратар абводу Тэўлі; Піліп Карпук з в. Карды Жабінкаўскай
гміны — сакратар участка Карды і Мікалай Сачук з в. Андронава — сакратар
Андронаўскага ўчастка. Абмяркоўваліся пытанні; 1) аб святкаванні 1 Мая, 2)
агітацыя і ўцягненне новых членаў у рады КПЗБ, 3) правядзенне масовак,
паходаў і 4) збор сродкаў на МОПР. Канферэнцыя праводзілася ў доме Лукі
Валасюка ў в. Батчы.
Красавік—лістапад
Арыштаваны вядомыя дзеячы КПЗБ на Кобрыншчыне: Фама Сідзюк з в. Турная,
зняволены ў Бярозу-Картузскую; Аляксандра Ярмашук з в. Ілаўск, зняволена ў
кобрынскую турму; Лука Валасюк з в. Батчы, зняволены ў Бярозу-Картузскую;
Таццяна Цывілька з в. Песцянькі, член РК, зняволена ў кобрынскую турму;
Канстанцін Раманюк, в. Тэўлі, зняволены ў кобрынскую турму; Мацвей Лукашук з
в. Турная, зняволены ў кобрынскую турму; Уладзімір Дубаўчук з в. Андронава,
зняволены ў кобрынскую турму.
1 мая
Адбылася камуністычная дэманстрацыя рабочых, занятых на расчыстцы канала і
ракі Мухавец.
7 мая
Арыштавана і зняволена ў кобрынскую турму сакратар Ілаўскага падраёна
Аляксандра Ярмашук, якая пазней была асуджана на 6 гадоў турмы. Прайшла
канферэнцыя КПЗУ за Дзівінам каля возера. Канферэнцыю праводзіў Сямён
Люльковіч. Забастоўка рабочых на меліярацыйных работах на канале і рацэ
Мухавец у Падалескай гміне.
15-22 мая
Правядзенне на Кобрыншчыне Міжнароднага дня дзяцей. Было вывешана 8 плакатаў.
20 мая
На дарогах Кобрыншчыны вывешаны транспаранты з патрабаваннем вызвалення
Праскоўі Сідарук з карцэра.
Н. Ц. Кiрысь К. Р. Раманюк
21 мая
Паведамляецца, што сакратар Ілаўскага ўчастка Аляксей Карповіч арганізаваў
ячэйкі КПЗБ у вёсках Падзяменне, Мяфёдавічы, Гарадзец, Асмолавічы, Шуры.
23 чэрвеня
У лесе Развякова камуністы на чале з Сямёнам Страчуком, сакратаром
Турнянскага куста, арганізавалі мітынг. Раней Сямён Страчук актыўна
ўдзельнічаў і ў правядзенні першамайскай дэманстрацыі.
30 ліпеня
Арыштаваны члены РК КПЗУ у Дзівіне: Аляксандр Каласун з в. Оса, сакратар РК
КПЗУ; Лаўрэнцій Люльковіч з Дзівіна, хутар Касулава, сакратар ячэйкі і
сувязны з РК КПЗУ у Хацішчаве; Сцяпан Сілюк з в. Клятышча, сакратар ячэйкі;
Афанасій Клачковіч з Дзівіна, сакратар ячэйкі ў Дзівіне.
Ліпень
Арганізацыя КПЗУ у Дзівіне праводзіла падрыхтоўку да антываеннага дня 1
жніўня. Было напісана некалькі транспарантаў, аднак арышты 30 ліпеня
перашкодзілі выкананню намечаных планаў.
11 жніўня
Назіраецца ўзмоцненая дзейнасць КСМЗБ у Кобрынскай, Тэвельскай, Дзеткавіцкай,
часткова ў Жабінкаўскай і Падалескай гмінах.
13 жніўня
Адбыўся «працэс 3-х» у Брэсце. Абвінавачаныя: Мікалай Казлоўскі, інструктар
АК, псеўданім Адам, на 15 гадоў; Павел Федасюк, сакратар Кобрынскага РК,
псеўданім Засім, на 4 гады; Рыгор Камісарук, сувязны Кобрынскага РК, на 3
гады.
31 жніўня
У в. Тэўлі адбылося пахаванне камуністычнага дзеяча Сцяпана Марфіды, які
памёр ад пабояў.
7 верасня
Арышты членаў РК КСМЗУ у Лелікаве: Мацвея Радковіча, Кірылы Сабчука, Лявона
Сабчука, Лук'яна Канцэвіча, Нікана Канцэвіча, Аўксенція Шынкарука. Першыя
пяць чалавек належалі да Саюза сельскай моладзі.
12 верасня
Забастоўка сельскагаспадарчых рабочых у Лелікаўскай гміне пад кіраўніцтвам
АК КПЗУ з Ковеля і пасрэдніцтве мясцовых ячэек КСМ.
17—19 верасня
Працэс над Аляксеем Карповічам, сакратаром Ілаўскага ўчастка КПЗБ. Асуджаны
на 5 гадоў турмы і 320 злотых судовых выдаткаў.
21
кастрычніка
Устаноўлены прэзідыум Кобрынскага райкома КПЗБ на чале з сакратаром Іванам
Какалам; тэхнік - Антон Федасюк з в. Андронава, казначэй - Аляксей Сачук з
в. Андронава, член - Адам Кавальчук з в. Стаўпы Тэвельскай гміны. У склад
райкома ўваходзяць тры падраёны: Андронаўскі, Тэвельскі і Турнянскі.
Сакратаром Тэвельскага падраёна з'яўляецца Нічыпар Кірысь, ён жа сакратар
ячэйкі ў в. Залессе.
Кастрычнік
Паводле загаду Нікана Дзенісюка з в. Варатынічы Емяльян Ламака і Ігнат
Вашчанка стралялі ў правакатара Івана Алесіка з в. Шамятоўка, які выдаў
Аляксандру Ярмашук і даваў паказанні супраць яе на судзе.
Лістапад
Забастоўка на сельгасработах і лесараспрацоўках у гмінах Лелікава і Дзівін.
I. П. Сахарчук - жыхар Кобрыншчыны, баец
iнтэрнацыянальных брыгад у час грамадзянскай
вайны ў Iспанii.
12 снежня
У сувязі з грамадзянскай вайной у Іспаніі актывізавалася дзейнасць КПЗБ,
якая выявілася ў вярбоўцы добраахвотнікаў і зборы сродкаў на МОПР.
31 снежня
Устаноўлены арганізацыйны склад КПЗБ на Кобрыннгчыне па стане на 1 студзеня
1937 г. Акруговы камітэт КПЗБ: Сямён Глушчук з в. Батчы, член АК; Іван
Грышчук з хутара Стрыі, 1882 г., член АК; Адам Кавальчук з в. Тэўлі. Райком
КПЗБ, Кобрын: Іван Какала з в. Паляцічы — сакратар; Антон Федасюк з в.
Андронава - тэхнік; Аляксей Сачук з в. Андронава - скарбнік. Гарком КПЗБ,
Кобрын: Шлома Камянецкі, сакратар; Моўша Пінчук, сакратар ячэйкі. Райком.
КСМЗБ у Кобрыне і райком КСМЗБ у Жабінцы. Райком КСМЗУ у Дзівіне і райком
КСМЗУ у Лелікаве. Усяго камуністычныя арганізацыі да канца 1936 г.
дзейнічалі ў 74 населеных пунктах Кобрынскага гіанета.
ф. Р-95. Воп. 1. Спр. 321. Л. 84, 95, 98, 131, 133- 134, 176, 212, 214, 219,
222-223, 226-235; Ф. 1. Воп. 1. Спр. 159а. Л. 75 аде., 77 адв., 78; Ф. 1.
Воп. 9. Спр. 1722. Л. 23-26; Ф. 1. Воп. 10. Спр. 735. Л. 25; Спр. 757. Л.
25, 42, 44, 50-51, 53, 83, 85, 100; Ф. 68. Воп. 1. Спр. 133. Л. 51; Ф. 69.
Воп. 2. Спр. 126. Л. 128, 225.
1937 г.
Студзень
Забастоўка на лесапільным заводе Гурвіча ў Кобрыне, якая скончылася
перамогай бастуючых.
18 студзеня
«Працэс 5-і» над членамі КПЗУ Дзівінскай гміны. Суд прыгаварыў Аляксандра
Каласуна да 8 гадоў турмы і 10 гадоў пазбаўлення правоў, Лаўрэнція
Люльковіча да 7 гадоў турмы і 10 гадоў пазбаўлення правоў, Афанасія
Клачковіча да 4 гадоў турмы і 10 гадоў пазбаўлення правоў, Сцяпана Сілюка да
2 гадоў турмы і 10 гадоў пазбаўлення правоў.
20 студзеня
«Працэс 6-і» над КПЗУ у в. Павіць Лелікаўскай гміны. Абвінавачаныя Мацвей
Радкевіч, Нікан Канцэвіч, Кірыла Сабчук, Лук'ян Канцэвіч, Лявон Сабчук і інш.
асуджаны на адзін год турмы кожны і на 5 гадоў пазбаўлення правоў.
9 сакавіка
Кобрынская паліцыя вядзе допыты арыштаваных членаў РК КПЗБ — Івана Какалы,
Нічыпара Кірыся, Сямёна Страчука, Максіма Барздуна і інш.
8 кастрычніка
«Працэс 22-х» над Кобрынскім РК КПЗБ. Абвінавачаныя: Іван Какала асуджаны на
6 гадоў турмы, Іван Літвінюк - на 6 гадоў, Максім Барздун - на 6 гадоў,
Міхаіл Шаўчук - на 6 гадоў, Нічыпар Кірысь — на 6 гадоў, Аляксей Сачук — на
6 гадоў, Сямён Страчук - на 4 гады, а астатнія — на 2 гады кожны.
Кастрычнік
Устаноўлены новы склад Кобрынскага РК КПЗБ: Рыгор Глёк — сакратар райкома;
Кацярына Нічыпарук — казначэй; Вольга Русак — тэхнік.
Ф. 1. Воп. 10. Спр. 1354. Л. 28; Ф. 68. Воп. 1. Спр. 133. Л. 5, 19, 45, 73;
Ф. 69. Воп. 3. Спр. 7. Л. 226. Спр. 14. Л. 158.
1938 г.
13 студзеня
У Кобрыне зарэгістравана 549 чалавек беспрацоўных.
Люты
У Кобрыне зарэгістравана 515 чалавек беспрацоўных.
1 мая
Першамайскі дзень быў адзначаны на Кобрыншчыне вывешваннем транспарантаў,
лістовак, чырвоных зорак і інш. У в. Падзяменне моладзь наладзіла
камуністычны паход, у якім прынялі ўдзел 50 чалавек. У в. Тэўлі маладыя
дзяўчаты ўпрыгожвалі магілу Сцяпана Марфіды, які памёр ад пабояў, вянкамі з
чырвонымі зоркамі на працягу трох начэй.
5 ліпеня
Забастоўка рабочых на будаўніцтве ваенных казармаў у Кобрыне з прычыны
затрымкі зарплаты. Зарплата была выплачана, і рабочыя прыступілі да працы.
Ліпень
Арыштаваны і прыцягнуты да судовай адказнасці члены Кобрынскага РК КПЗБ:
Рыгор Глёк — сакратар РК КПЗБ, асуджаны на 10 гадоў; Кацярына Нічыпарук —
казначэй і сакратар падраёна № 1; Вольга Русак — тэхнік РК, асуджана на 8
гадоў турмы; Кацярына Гачко — сакратар падраёна № 2; Уладзімір Лаганбўскі —
сакратар ячэйкі ў Андронаве; Захар Шэнь — член ячэйкі ў Андронаве; Міхаіл
Жук - сакратар ячэйкі ў Гуцках; Павел Камісарук — член ячэйкі ў Гуцках; Іван
Крусь — член ячэйкі ў Андронаве; Вольга Юмановіч — сакратар ячэйкі ў Тэўлях;
Арсень Таруцька — член ячэйкі ў Тэўлях; Андрэй Хвядчук — сакратар ячэйкі ў
Глінянцы; Аляксандр Сачук — сувязны РК; Рыгор Шапавал — член ячэйкі ў
Андронаве.
10 лістапада
«Працэс 27-і» ў Кобрыне. Асуджаны: Мікіта Дзенісюк — на 8 гадоў; Рыгор Жук —
на 5, Фама Сідзюк — на 5, Аляксандр Карпук — на 4, Мікалай Барташук — на 4,
Аляксей Навумчык — на 4, Сцяпан Тышкевіч — на 4 гады і інш.
Лістапад
Забастоўкі на сельгасработах і лесараспрацоўках у Лелікаўскай і Дзівінскай
гмінах.
Ф. Р-95. Воп. 1. Спр. 370. Л. 13, 21, 36, 63, 78, 85; Ф. 1. Воп. 1. Спр.
159а. Л. 75; Воп. 10. Спр. 1345. Л. 28; Спр. 1503. Л. 16; Ф. 69. Воп. 3. Спр.
2029. Л. 1094, 1096; Ф. 95. Воп. 1. -Спр. 373. Л. 4.
Падрыхтаваў М.С.Бадак
Наши проеты: Туристический Кобрин | Познай Кобрин Все права защищены © 2011-2017. Все изображения защищены их правообладателями. При копировании материалов активная ссылка на http://ikobrin.ru обязательна.