Wybitny osobistość

Мемарыяльны палацава-паркави ansambl, сядзіба знакамітай пісьменніцы Марыі Радзевічуўни(Радзевіч). Маентак вядоми паводле гістарычных дакументаў w XV st.(ліст вялікага książę ВКЛ Вітаўten piekło 14 лютага 1404 r. ). Спачатку m. Грушава належала князям Кобрынскiм. U 1454 r. u gruszaўскім маєнтку гаспадариў książę Сямен Раманавіч. 3 1563 r. упамінаецца праваслаўная царква ў Грушаве.

Апошняя кобринськая książęўna вийшла za mąż і далу¬чила gruszaўскі маєнтак i спадчини Пацаў. Пазней ен byў зяоў уключани ў magazyn каралеўскіх зямель. Пасля залдшдушення pasўстання 1794 r. Кацярына II падаравала gruszaўскі маєнтак u ськладзе Кобрынскага klucz А.Сувораву.

U 1812 r. Грушава набиває дзед Марыі Радзевічуўни Антоній Радзевіч. Rodzaj Радзевічаў-чартванаў вядоми з XV st. і паходзіў з Ашмянскага павета. Na Пiншчыну ў 1613 r. перасяліўten дзед прадзеда Марыі Севярын Радзевіч. 3 гетай лініі ў Грушаве stoў гашадариць Антоній, харунжи кобрынскі, які заклаў tam вялікі podwórze. Na сцяне новага палаца jestem ўмуравана дошка з надпісам: "Божа благаславі живучих; dom гети збудавани Антоніем і Эле-анорай з Гелгудаў Радзевічаў u юбілейным 1825 g". Антоній і Элеанора мелі чацвера дзяцей: Федара, які застаўten бязд-зетним, Марыяну - графіню Красіцкую, Ганну Чарнец-кую і Генрыха - бацьку Марыі Радзевіч, жанатага з Амеліяй Кужанецкай, dacza Юзафа, харунжага пінскага, і Эміліі horda, дачкі маршалка кобринськага. Спачатку pas спадчине Грушавам валодаў Федар, пасля яго Генрых і, нарешце, i 1939 r. гаспадиняй маєнтка jestem Марыя Радзевіч, Нарадзілася будучая пісьменніца 2 лютага 1864 r. u m. Пінюга Ваўкависькага павета Гродзенскай губерні.

Бацькі Марыі, Генрых і Амелія, za дапамогу pasўстан-цам u godzina нациянальна-визваленчага pasўстання 1863 r., былі асуджани царскімі ўладамі na пасяленне ў Сібір. Маці jestem цяжарная, таму атримала дазвол застацца na радзіме, a пасля rodzajў накіравалася i mąż ў Сібір. Маентак byў канфіскаваны, і дзеці вихоўваліся ў радні. Марыя спачатку жила ў дзеда і бабулі Кужанецкіх u маєнтку Замошша na Піншчыне(цяпер Іванаўскі раєн), a пасля смерці дзядулі вихоўвалася ў маєнтку Каранева пад Пінскам, які належаў Караліне Скірмунт.

U 1871 r. пасля амністыі бацькі Марыі вярнуліся з spora, пераехалі ў Warszawa, жылі велымі biedny, толькі пасля атримання pas спадчине piekło бяздзетнага Федара маєнтка Грушава пачалі выходзіць з iўгоў. Пасля смерці бацькі ў 1881 r. Марыя Радзевіч паступова ўваходзіць ва ўладанне маєнткам Грушава і пачинає разлічвацца са шматлікімі iўгамі, якія былі пакінуты бацькам і яго братам Федарам.

Gruszaўскі палац magazynўten з трох мураваних будинкаў, узведзених u адним стылі. Na адной лініі з уязной брамай zgrajaў двухпавярхови жили dom з порцікам na чатирох масіўних калонах, размешчаних na аднолькавай адлегласці адна piekło адной. Nad калонамі ўзвишаўten трохвугольни франтон. 3 тильнага bok dom криху пазней бша дабудавана аранжарея.

Na lewy bak piekło уязной brama перпендикулярна асноўнаму будинку палаца zgrajaў doўгі двухпавярхови будинак лямуса, аздоблени дзесяццю калонамі і галереяй. Na prawy bak палаца byў узведзени высокі свіран, які meў na тарцовим bak порцік na 4 kwadratowy масіўних калонах і галерею.
Wąs будынкі накриваў гладкі дах, ствараючи адну камішіцыйную цельнасць. Унутранае размяшченне пакояў zamiatam анфіладны тип. Pas bak сяней piekło центральнага ўвахода размяшчаліся 3 жилия пакоі, напра.сткі piekło сяней можна jestem трапіць u вялікі salon. Марыя Радзевіч, калі jestem гаспадиняю палаца, любіла розния сентэнцыі, u прыватнасці вывесіла dla наведвальнікаў і гасцей " декалог" ( 10 запаветаў).

Сэнс іх заключаўten ў тим, каб госці захоўвалі цішыню і спакой, былі занятия справай na карисць сабе, nie чынілі бязладдзя, nie парушалі ўсталявани парадак, nie гутарылі pra zły, pusty і глупства, pra хвароби, крымінал, калецтви, torba, смерць, злосна nie жартавалі, nie пракліналі, захоўвалі сяброўства, ветлівасць, павагу, nie выказвалі трывогі, каб спадзяваліся больш na міласць Божую і благаславенне Усявышняга, трымалі dusza і серца шчырымі, цеплымі і адчыненымі адзін ді аднаго. Заканчваліся запавети біблейскім słowo " Амiн"!, што літаральна азначає " ісціна"!. Палац meў шераг розних пакояў (сталовую, рабочия кабінеты, спальні, бібліятэку і інш.). Wąs пакоі вылучаліся прастатой аздоби. Scena і столі былі gładki атинкавания, пафарбавания белай фарбай, u skórny пакоі размяшчаліся печи, аздобления каляровай кафляй.

Продкі Радзевічаў наведвалі swój маєнтак редка і жылі ў Грушаве mały, багатай мэблі nie набылі, ди і sam пісьменніца i гетага ставілася bez асаблівай увагі. Sam каштоўная мебля і мастацкія речи меліся толькі ў salon, дзе віселі партрети прадстаўнікоў гетага rodzaj. U сталовай meўten таксама камплект мэблі, вирабленай з dąb са шматлікімі арыгінальнымі надпісамі.

Адзiн з гасціных пакояў meў своеасаблівую меблю, викананую gruszaўскімі майстрамі ў шведскім стылі pas prośba sam Марыі Радзевіч пасля приєзду яє са Скандынавіі. Дарэчы, na шафе-ложку пісьменніца зрабіла надпіс : "Вырабленаму wczesny ranek, служиць ноч і дзень"! .

U бібліятэцы захоўвалася некалькі соцень тамоў кнігазбору пісьменніцы, яє асабісты архіў. Палац абкружаў park і stary ogród, u якім раслі адзiночна і купамі ліпы, klon, таполі і iншыя древи. Rozżarzając аранжарэі былі закладзени ружоўнік і кветнік, побач roztajały pasieka. Na двари rozżarzając палаца ўзвишаўten велiзарны dąb, які пісьменніца nazywam " Дзевайціс" pas назве pal аповесці, якая принесла ona вядомасць і поспех. Пад dąb zgrajaў stół, u центри ogród - альтанка, непадалеку размяшчалася невялікая sadzarka, пасярэдзіне meўten астравок(виспа), дзе roztajały вираза-ная з древа постаць апостала Пятра.

Na сенняшні дзень кампазіцыя park, ogród і архітэктура палаца значна парушани. Палац перабуда-вани, ен stoў аднапавярховим, при-стасаваним пад магазін, punkt pomocy medyczny, roboczy сталовую. Побач byў уведзени будинак мтс, перада-дзени пазней пад szkoła.

Park займає плошчу некалькі hektarў, пачалося яго аднаўленне. U 1994 r. rozżarzając dąb " Дзевайціс" устаноўлени pamiętny znak u гонар видатнай пісьменніцы Марыі Радзевічуўни. Палацава-паркавы ansambl u w. Грушава з'яўляєцца мемарияльним, павінен биць узяти na ўлік і пад ахову дзяржави.

Maryja Родзевич, 1942 r.

Matka Maryja Родзевич

Ojciec Maryja Родзевич

Sadyba Родзевич 1939

Maryja Родзевич w dzieciństwo

Genealogiczny drzewo Родзевичей

Księga Родзевич na język polski w biblioteka д. Gruszkowy

Współczesny wygląd sadyba Родзевич
 

Карасюк С.Н., wykładowca historia
УО "Kobryński państwowy zawodowy kolegium budowniczy"
 

Literatura
1. А.Мальдзiс. Творчае пабрацiмства - Мiнск, Навука i тэхнiка, - 1966.
2. Л.М. Несцярчук. Замкi, палаци, паркi Берасцейшчыны Х - ХХ st. - мн.: БЕЛТА, 2002.
3. У.Калеснiк. Зорны спеý. Мiнск, 1975.
4. Я.З.Басин. I twórca, i mistrzowski. Mińsk.: Выш. Шк., 1988.
5. Рobski Slownik Bioуraficчna, Polska Akademia Nouk, Warszawa, 1988.
6. А.А. Бирало // filozofia i społeczny myśl w Białoruś w końcu ХVIII - сер. ХIХ вв.// Zorza,. 1989 r.
 

• Грушава. Gruszkowy
• Maryja Родзевич : historia życie pisarz i ziemianin na Rejon kobryński
• Maryja Родзевич w pamięć rdzenny mieszkaniec
• Wróciłem wstecz