Versão em português 中文版本 日本語版
Polish version La version française Versione italiana
Русская версия English version Deutsch Version

Historia wieś i wieś

Wieś Тевли(Тэўлі)

Веска Тэўлі(мясцовая назва - Тэвелі) - старажитнає паселішча, і my niedaleki адийдзем, калі будзем тримацца таго погляду, што карані наши виходзяць з XIII - XIV ст.ст., калі na скрыжаванні старажитних drogaў Кобрын-Камянец-Высокае-Брэст пасяліліся наши продкі - дрыгавічы.

Месца jestem elitarny nie випадкова: pasўnocny - дримучия, багатия дічынай ляси, pasўдневая - балоти і багатия рибай і птушкамі плеси і сажалкі. I гетага неабходна дабавіць, што і зямельния палеткі вызначаліся добрымі супясчанымі і чарназемнымі глебамі.

Адсюль можна ўпеўнена ськазаць, што наши продкі займаліся земляробствам, паляваннем, рибнай лоўляй. Што тичицца назви, to думкі старажилаў супадаюць. Tak гістарычна ськлалася, што гетия мясціны аблюбавалі jaўрэі. Дзякуючы сваім природним рисам пристасоўвацца i dowolny абставін, яни займаліся рамесніцтвам, гандлем.

Аднаго з іх, разбагацеўkrok і больш удачлівага, звалі Тэўczy. І калі людзі, каб дацягнуць i новага ўраджаю, вырашалі jak гета зрабіць, адказ byў адзін: "Трэба ісці i Тэўla"! Адсюль і назва "Тэўлі", бо, jak кажуць, пасяленцаў-яўреяў з такім іменем jestem некалькі. No, a калі праз наши мясціны пралажылі чигунку, назва "Тэўлі" stanąłem насіць афіцыйны status і зацвердзілася na karta і ў падручніках.

Мясцовае паданне

Na pasўночна- заходнім напрамку piekło вескі Тэўлі есць невялічкае ўзвишша, якоє носіць назву "Туркава гара". Адкуль taki назва? І тим больш " Туркава"? Адкуль na Беларусі ўзяліся туркі?

U старажитния zegar, калі чарговая nawalanie захопнікаў абрушилася na Białoruś, u наших мясцінах з' явіўten вялікі атрад турак(хутчей усяго, атрад воінаў Batyj, a гета -1240-1242гг.). Яны вярталіся ў pal землі, нарабаваўши мноства дабра, золата, ювелірных вирабаў.

Веў атрад высокі, пригожи, але вельмі криважерни турак. І jestem ў яго мноства паланянак, u адну з якіх - беларуську - ен закахаўten i бяспамятства і нікуды piekło сябе nie адпуськаў. І вось u тим месци, што носіць назву "Туркава гара", атрад сутикнуўten з нашымі воінамі. U жорсткай бітве паляглі амаль wąs наши воіны і туркі. Загінуў і малади важак турак.

Глыбокай ноччу туркі сабралі рэшткі свайго атрада, выбралі месца, дзе пахавалі воінаў, і drugi месца - dla свайго камандзіра, з якім, pas іхняй wiara, raz пахавалі яго любімую паланянку, перад тим забіўши яє, бо яна jestem живая. U магілу воіна- Turek і яго каханай злажылі ўwszystek swój dobro, золата і ўпрыгожванні, бо везці ўten з сабою nie jestem сіл.

Гавораць, магіла таго Turek jestem пад вялізным głaz з прыкметамі, вядомымі толькі самім Turek. Валуноў u tuja para jestem pasўсюль, вельмі многа, tak што магіла загубілася сярод іх. З тих часоў прайшло многа вякоў, але ўжо при памяці наших дзядоў знаходзіліся людзі, якія варочалі тия głaz ў надзеі знайсці skarb, але ўten ўpusty. U nasz godzina głaz закапалі ў зямлю. Разаралі, аставіўши my пригожую legenda, назву "Туркава гара" і нясбитную надзею калі- небудзь знайсці ten skarb.

Вялікае княства Літоўськає, Рускае, Жамойцкае(. - 1569)

Веска Тэўлі вядома з XVI st. u Рэвізіі Кобрынскай эканоміі 1563 rok каралеўскім рэвізорам Дзмітрыем Сапегаю pra веську Тэўлі nie ўпамінаецца, але есць такі запіс:

Siadłem залесье
1. Iwan Тевелевичъ
14. Панько Тевелевичъ
15. Данило Тевелевичъ
16. Яцъ Тевелевичъ, лавник'
17. Мацько Тевелевичъ
18. Polikarp Тэвелевичъ

Гэта сведчиць аб тим, што веська ўжо існавала. Тым больш, што ўжо праз три gad ў 1566 r. Кобрынскі starosta С. Д. Двойна, троцкі кашталян А. Валовіч і іншыя падпісалі ліст na заснаванне ў ТэўLach Святога Дзмітрыя, царкве надалі 2 валокі зямлі. Na ten godzina гета jestem значная падзея.

U ськладзе Рэчы Паспалітай(1569 -1795)

U 1679 r. u Кобрынскай эканоміі ВКЛ, сяло, 50 walanie зямлі. U 1712 r. веська ў Чаравачыцкім ключи Кобрынскай эканоміі. U 1724 r., паводле інвентарнага апісання сяла, царква валодала 1 валокай зямлі(вольнай). U 1764 r. сяло, дзейнічала уніяцкая царква. U 1786 r. веська ў Тэвельскім ключи ten жа эканоміі.

"

Odrzucony возвратіх"(1795 - 1917)

3 1795 r. w. Тэўлі ў ськладзе Расійскай імперыі, u Пружанскім павеце, з 1801 r. Гродзенскай губерні. U 1812 r. front Гарадзечанскай бітвы расцягнуўten i вескі Тэўлі. U 1886 r. сяло ў Мураўеўськай воласці, 26 двароў, 283 жихари, 2 царкви(Успенская і Дзмітрыеўськая), szkoła, піцейны dom, станция Маскоўська-бресцкай чыгункі. U 1888 r. Тэвельскі праваслаўни приход налічваў 1506 вернікаў. U 1890 r. сяло, 306,5 дзесяціны зямлі, хутар, уладанне А.Дзяконскага, 390 дзесяцін зямлі. Побач з сялом знаходзіліся: маєнтак, уладанне К.Высоцкага, 325 дзесяцін зямлі(raz з хут. Шляг), і сядзібы В.Снігурскага(24 дзесяціны зямлі), Л.Нямцэвіча (42 дзесяціны зямлі), О.Саковіча(26,5 дзесяціны зямлі), О.Стржалкоўськага(11 дзесяцін зямлі), А.Акунеўськага(10,5 дзесяціны зямлі). U 1897 r. u сяле 42 двари, 313 жихароў, хлебазапасни магазін, 2 ветрания млини, заєзни podwórze і піцейны dom(при Тэвельскім гандльовим тракце, 3 жихари), чигуначная станция(7 двароў, 53 жихари), 2 царкви, причтавая сядзіба(12 жихароў), народнає вучылішча(3 жихари). U 2 виселках Тэўлі 2 двари, 21 жихар, u 6 аднайменних сядзібах 72 жихари; u фальварку 20 жихароў, u маєнтку 5 двароў, 51 жихар. U Тэвельскім ludowy вучылішчы ў 1889/90 навучальним годзе вучыліся 51 хлопчик, 11 дзяўчинак, u 1892/93 r. - 48 хлопчикаў, 4 дзяўчынкі; u 1905/06 r. - 49 хлопчикаў, 11 дзяўчинак. U 1905 r. сяло, 410 жихароў, паштовая станция, 8 жихароў, чигуначная станция, 62 жихари, 7 маєнткаў, 95 жихароў. U 1-ю сусветную вайну, u жніўні 1915 r., rozżarzając вескі ішлі баі руськай арміі з войскамі kajzerўськай Германіі. U baj загінула rozżarzając 200 салдат руськай арміі. U 1916 годзе na брацкіх і ідывідуальных магілах былі устаноўлени надмагільныя помнікі.

Дзмітрыеўськая капліца(1881)

Помнік народнага драўлянага дойлідства. U ХІХ st. jestem принята рашенне замяніць драўляную пабудову цаглянай. Драўляни будинак перанеслі za веську. Богаслужэнне праводзілася 2 raz na rok: na święty Усекнавення przewodniczący Іаана Прадцечы і na święty святога Дзмітрыя. Пры савецкай уладзе spiżarnia, але na święty ziarno прыбіралі, праводзілі Богаслужэнне. Потым памяшканне аддалі пад magazyn.

U цяперашні godzina праводзіцца реканструкция капліцы. Oto адноўлени падлога і tak, pastaўлени новия дзвери і вокни. Вясной 2007 rok плануєцца закончиць аднаўленне капліцы і пачаць Богаслужэнні.

Свята-Успенская царква

Пабудавана ў 1872-1874 гг. з цегли na ўрадавия сродкі (7000руб.) na месци ранейшага cerkiew. Архітэктурная виразнасць кампазіцыі дасягаєцца " гульней" рознавялікіх і разнастайних pas forma аб'емаў і дахаў. Падоўжана-восевая і аб'емна-прасторавая кампазіцыя ськладаєцца з шатровай 3-яруснай(васмярик na 2 чацвериках) званіцы, sześcian

падобнай малітоўнай sala, pasўкруглай апсіды з бакавой рызніцай. Пакаты 4 - схільны дах асноўнага аб'ему завершани цибулепадобним купалком na graniasty bęben, шацер званіцы - makўкай. Геаметрычныя плоскасці frontў акаймавани вуглавымі лапаткамі з зубчастим фризам, расчлянени арачнымі вокнамі ў ліштвах. Галоўни і бакавия арачния ўваходи аформлени пластычнымі парталамі з фігурнымі франтонамі(запазичани з руськай церамной архітэктуры XVI - XVII st.). u інтэр 'ери апсіда вилучана драўляним іканастасам з разнымі царскімі варотамі. Мастацкую каштоўнасць maj абраз "Раство Хрыстова"(датуєцца 2-й паловай ХІХ st.)

Godzina узрушенняў (1917 - 1921)

U ліпені 1920 rok rozżarzając вескі Тэўлі ў baj з польскімі інтервентамі загінулі 50 чирвонаармейцаў. Яны пахавани ў трох брацкіх магілах. U 1925 -1926 гг. na магілах устаноўлени надмагільныя помнікі.

"

Усходнія креси"(1921-1939)

3 1921 r. Тэўлі ў ськладзе Польшчы ў Мацясаўськай гміне Пружанскага павета Палескага ваяводства, веська, 62 двари, 473 жихари, і калонія, 3 жихари. U 1931 r. центр гміны таго że павета. U ТэўLach трохгадовая szkoła, паліцэйскі ўчастак.

Храналогія падзей

4 жніўня 1928 r. Успыхнула забастоўка na будаўніцтве гравійнай дарогі Кобрын-Тэўлі. Забастоўка jestem сарвана штрэйкбрэхерамі.

1 сакавіка 1929 r. Падраен u ТэўLach Кобрынскай партийнай арганізацыі КПЗБ.

15 червеня 1929 r. Найбольшую aktўнасць праяўляюць камуністычныя арганізацыі ў гмінах : Кобрынскай, Тэвельскай, Жабінкаўськай, Дзеткавіцкай і часткова ў іншых.

1 верасня 1929 r. u w. maca прайшла камуністычная деманстрация ў гонар МЮДа.

1 maj 1930 r. Забастоўка ў маєнтку Стрыгава sezonowy рабочих ськончилася паспяхова.

13 червеня 1930 r. u w. Стрыгава гміны Тэўлі адбилася деманстрация рабочих, накіраваная супраць фашизму і вайни з ZSRR.

31 ліпеня 1930 r. u w. Стрыгава адбилася камуністычная демансрация.

30 снежня 1930 r. u w. Лышчыкі Тэвельскай гміны адбилася канференция członekў Кобрынскага РК КПЗБ.

8 лістапада 1931 r. Дэманстрацыя ў w. płetwaўкі з пратестам супраць падаткаў і диктатури Пілсудскага.

4 лютага 1931 r. Адбыўten "працес 14 - і" na Мікалаем Кукасем, Сцяпанам катом, pasўлам Пішчыкам, Ганнай Глінскай і інш. (Тэвельская гміна). Абвінавачваюцца ў арганізацыі дэманстрацыі 8.11.1931г. u весци płetwaўкі.

Падпольшчыкі Тэвельскай гміны(зльова направа) : стаяць К. Каляда, М. Ефімук, І. Мышленнік, Р. Гарашка, І Кананец; сядзяць М. Барздун, К. Пашкевіч, Л. Буклага, Туруцька, У. Барздун, М. Дзенісюк, na пярэднім plan П. Грышчук, А. Мартысь.

14 студзеня 1932 r. u w. Мярніца гміны Тэўлі адбилася масоўка, присвечаная памяці У. І. Леніна. Na гетай масоўци ўшанавалі памяць закатаванага ў беластоцкім астрозе А. Каляды. U гети że дзень rozżarzając 100 чалавек вийшла na масоўку ў w. Малышы гміны Тэўлі.

Напярэдадні 1 maj 1932 rok камсамольци Кобрынскага komitet rejonowy КСМЗБ рихтавалася i правядзення дэманстрацыі ў w. Тэўлі. Падрыхтавалі лістоўкі і сцягі. Але 28-29 красавіка паліцыя ариштавала 22 камсамольци. Aktўнай камсамолци Федасюк Аляксандры пашанцавала збегчи ў Warszawa.

1933 r. Напярэдадні 1 maj ў гмінах Кобрын і Тэўлі jestem вивешана 13 сцягаў.

19.03.1934 r. Артысты na фонетевельськага чигуначнага klub

U Тэвельскім działka при skórny зручним вападку(гульні, вяселлі і інш.) збіраюцца гроши na МОПР, прадукти і речи dla палітычных зняволенних.

2 ліпеня 1935 r. Забастоўка возчикаў las na тэрыторыі Тэвельскай гміны. Гэта забастоўка - справа ręka камуністаў.Na чале былі вядомия камуністы Аляксандр Мартынюк і Мікіта Дзенісюк з вескі Тэўлі. Пасля правядзення следства паліцыя накіравала віцэ- пракурору справу аб прыцягненні вінаватых i адказнасці.

28 лістапада 1935 r. Устаноўлена, што сакратаром Кобрынскага komitet rejonowy КПЗБ з'яўляєцца Уладзімір Барздун з w. Тэўлі.

1 снежня 1935 r. u w. Тэўлі ў dom Уладзіміра Барздуна jestem праведзена дыскусія na тему "wysyłka Троцкага з Савецкай Расіі".

23 снежня 1935 r. u w. Залессе(Тэвельская гміна) былі арганізаваны гурткі сярод моладзі, u якіх вялася падрихтоўка кандидатаў dla ўступлення ў rada КПЗБ. Арганізатары - Нічыпар Кірысь і Мікіта Дзенісюк.

25 снежня 1935 r. na ўчастку Тэўлі створана піянерская арганізацыя, якой jestem даручана правесці калядкі і даход piekło іх павінен byў пайсці na МОПР.

Красавік - лістапад 1936 r. Канстанцін Раманюк з w. Тэўлі зняволени ў кобринськую турму.

11 жніўня 1936 r. Назіраецца ўзмоцненая дзейнасць КСМЗБ u Кобрынскай, Тэвельскай, Дзеткавіцкай часткова ў Жабінкаўськай і Падалесскай гмінах.

31 жніўня 1936 r. u w. Тэўлі адбилося пахаванне камуністычнага дзеяча Сцяпана Марфіды, які памер piekło пабояў.

21 кастрычніка 1936 r. Сакратаром Тэвелькага падраєна з'яўляєцца Нічыпар Кірысь, ен жа сакратар ячэйкі ў w. Залессе.

1 maj 1938 r. u w. Тэўлі маладия дзяўczat ўпрыгожвалі магілу Сцяпана Марфіды вянкамі з чырвонымі зоркамі na працягу трох начей.

Ліпень 1938 r. Арыштаваны і прицягнути i судовай адказнасці członek Коб-рынскага РК КПЗБ : Вольга Кімановіч - сакратар ячэйкі ў w. Тэўлі, Арсень Таруцька - członek ячэйкі ў w. Тэўлі.

10 лістапада 1938 r. "Працэс 27 - і" u Кобрыне. Асуджаны na 8 гадоў Мікіта Дзенісюк.

Савецкі перияд(1939 -1991)

3 1939 r. u БССР, з 15.1.1940 r. u Кобрынскім раєне Брэсцкай вобласці, з 12.10.1940 r. центр Тэвельскага сельсавета. U 1940 r. u весци 120 двароў, 758 жихароў, нафтави і газагенератарни млини, няпоўная сяредняя szkoła, хата-читальня, пошта, ветпункт, gees з гандльовай кропкай, сельсавет, фельчарська- акушэрскі punkt, чигуначная станция.

Пастанова biuro Брэсцкага Абкома КП(б) by і Брэсцкага абласнога виканаўчага камітэта "Аб утварэнні сельсаветаў pas Кобрынскім раєне"

5 ліпеня 1940г.

Uchwaliłem: I. Zatwierdziłem uchwała Kobryński РК КП(б) by i Райисполко-ма od 23.6.1940 r. o utworzenie następny rada gromadzki :
<…>
2) Тевельский rada gromadzki z administracyjny centrum w wieś Тевли w składzie wieś: Тевли, залесье, dziewiątka, Завершье, stary Киватичи, nowy Киватичи, Кале-ница, rynek; chutor мостки; były majątek: Туличи, Киватичи, Калкница i osiedle Киватичи.
<…>
Proszę цк КП(б) by i prezydium rada najwyższy БССР zatwierdziłem prawdziwy uchwała.

Сельсавет u 1939 - 1940 гг.

14 населених punktў, 454 двари, 2749 жихароў; 5075 га зямлі(1993 га ворива, 1526 га сенажаці, 700 га паши, 206 га las, 650 га няўдобіцы), няпоўная сяредняя і 4 пачатковия szkoła, хата-читальня, пошта, 4 магазіны, gees, 2 газагенератарния млини, ветпункт, фельчарська- акушэрскі punkt, чигуначная станция Тэўлі.

З 22 червеня 1941 r. pas ліпень 1944 r. u сувязі з акупацияй тэрыторыі раєна і вобласці нямецка- фашысцкімі захопнікамі дзейнасць сельсавета jestem спинена.

Вялікая Айчынная вайна(1941-1945)

23 червеня 1941 rok часткі 28-га стралковага korpus 22-й танкавай дывізіі пад націскам дзвюх танкавих, адной матаризаванай і некалькіх пяхотних дывізій 12-га армейськага korpus Niemiecў павольна адступалі piekło Жабінкі i Кобрына. A 10 гадзіне dzień ім udałem się затримаць гітлераўцаў na рубяжи Тэўлі - Андронава - Патрыкі. I 16 гадзін вораг nie mogę tu прасунуцца ні na крок. I населенага punkt Тэўлі абарону займала 42-я стралковая дывізія, асноўнай сілай якой з'яўlaўten 459-и стралкови pułk пад камандваннем маєра Нікіціна. U целим абарончымі баямі na рубяжи Тэўлі - Кобрын кіраваў камандзір 28-га стралковага korpus генерал-маєр Папоў.

Праз три тыдні пасля захопу нашай мясцовасці гітлераўськай арміяй веську Тэўлі акружылі Niemiec. Жыхары былі сагнани na łąka паміж веськай і станцияй Тэўлі. Мужчын аддзялілі piekło жанчин. Pas спіску выклікалі ból дваццаці чалавек. Міхаіл Ефімчук nie падняўten з зямлі pas выкліку - яго tu жа застрэлілі. Астатніх павезлі ў Кобрын і расстралялі tam. Вось іх імены:

Iglica Рыгор Матвеевіч
яго маці iglica Агрыпіна
Iglica Іван
яго syn iglica Paweł
Барздун Іван Несцеравіч
Грышчук Іван Мікалаевіч
Грышчук Лявонцій Антонавіч
Дудко Васіль Іванавіч
Ефімчук prakop Ільіч
Каляда Уладзімір Емельянавіч
Каляда Piotr Арцемавіч

Raz з гэтымі людзьмі za Кобрынам былі расстраляни 14 чалавек jaўрейськага насельніцтва. Tak jestem праліта першая кроў u нашай весци. U godzina вайни ў ТэўLach размяшчалася нямецкая камендатура, менавіта з Тэўlaў Niemiec і паліцэйскія адпраўляліся na карния аперацыі. Веску Тэўлі называлі Берлінам, a суседнюю веську Стрыгава - Масквой, tak jak u Стрыгаве былі партизани.

U красавіку 1943 rok нямецкія ваєннаслужачия пад' ехалі na aўтамашине i Тэвельскай Свята-Успенскай царкви, знялі медни dzwon(1 metr шириня, 1 metr вишиня), пагрузілі na aўтамашину і павязлі na чигуначную станцию Тэўлі(rozżarzając аднаго кіламетра piekło царкви). Пагрузілі ў wagon і адправілі ў bok Брэста, r. зн. u заходнім накірунку.

U godzina зняцця dzwon ніякіх ваєнних дзеянняў u раєне Тэўlaў nie адбивалася. З красавіка 1943 rok веруючия збіраліся na Богаслужэнне pas гуку piekło ciosў u падвешаную чигуначную рейку. Зноў dzwon загучаў u Свята-Успенскай царкве w. Тэулі толькі 13 лютага 2005 rok.

Айцец Аляксандр, настаяцель Свята-Успенскай царкви, і веруючия знайшлі чатирох сведкаў, якія бачылі, jak гета ўten адбивалася ў красавіку 1943 rok. Стараста w. Тэўлі Зіхманчук гаўрыіл Ульянавіч вирашиў аднавіць страчанає. Многім людзям nie верилася, што можна набиць nowy dzwon, tak jak патрабавалася многа грошай. Звярнуліся za дапамогай u германськає пасольства, u fundusz узаємаразумення і прымірэння, i депутата izba прадстаўнікоў Нацыянальнага wschód РБ Кучынскага Віктара Францэвіча, нават напісалі ліст i Прэзідэнта РБ Лукашэнка А. Г. Пісьмо i Прэзідэнта, канечне że, nie дайшло - яго разгледзілі ў Брэсцкім аблвиканкаме і Кобрынскім райвиканкаме і прынялі рашенне аб збори сродкаў dla вирабу dzwon.

Добрыя, чулия кіраўнікі, якія ўзначальваюць прадприємстви r. Кобрына і раєна, і, канечне że, прихажане дапамаглі. Новы dzwon заняў pal пачеснає месца 13 лютага 2005 rok. Na ім выбіты слови :

Ten dzwon літ
Lato 2005г.
Na środek parafianin i
Шорова Мусы Мухамедовича.

Восенню 1943 rok ў весци Тэўлі стаялі Węgier. Прыйшлі партизани, раззбаілі іх і вярнуліся ў las. Фашысты арыштавалі кузняца Радчука Барыса Ігнацевіча і вывезлі ў невядомим напрамку, западозриўши яго ў дапамозе партизанам при раззбраенні Węgierў. Яго, напеўna, расстралялі, tak jak ніякіх звестак pra яго больш nie jestem.

U 1944 годзе савецкая армія nastaję na ўсіх elegant. Праз суседні астановачни punkt stoўпи праходзіў партизан каўпак з сваім атрадам. U гети godzina na станцыі Тэўлі астанавілася некалькі нямецкіх ешалонаў, якія рухаліся na захад. І толькі калі партызанскі атрад daleki адишоў piekło чыгункі, нямецкія ешалони прадоўжылі swój рух.

20 ліпеня 1944 rok w. Тэўлі визвалена piekło нямецка- фашысцкіх акупантаў. U godzina бамбардзіровак при вызваленні вескі могія вялікія будынкі былі зруйнавани, u тим ліку дзве вадакачкі, чигуначни вакзал, які byў узноўлени ў 1946-47 гг.

U godzina вайни ў весци акупанти засяляліся ў вялікія будынкі. Каб гетага nie дапусціць, партызанамі былі spalony chata святога айца, szkoła. Пасля визвалення вескі месци, дзе jestem szkoła, ў брацкай магіле byў пахавани 51 воін 55-й гвардзейськай дывізіі 1-га Беларускага front, якія загінулі при вызваленні вескі ў ліпені 1944 rok. U 1958 r. na магіле ўстаноўлени помнік - rzeźbiarstwo салдата. Сімвалічна, што побач з помнікам воінам - вызваліцелям узведзени абеліск u гонар 62 землякоў, якія загінулі ў godzina Вялікай Айчыннай вайни.

Яны прайшлі дарогамі вайни

АГАРОДНІК Васіль Макаравіч, н. u 1923, na фронце з красавіка i maj 1945, радави.
АСТАПУК Іван Федаравіч, н. u 1901, na фронце з кастрычніка 1944 i maj 1945, радави.
АСТАПУК Андрэй Рыгоравіч, н. u 1910, na фронце са снежня 1944 i maj 1945.
Żwawy Ołena Matwiejўna, сувязни партизан.
ВЕРАМЕЙЧЫК Уладзімір Мікалаевіч, н. u 1922, na фронце з сакавіка i maj 1945, радави.
ГАМОЛА Уладзімір Андрэевіч, н. u 1926, na фронце з сакавіка i maj 1945, радави.
ГЕРЖА Іван Раманавіч, н. u 1925, na фронце з верасня 1944 i maj 1945, радави.
ГРЫЦУК Міхаіл Сідаравіч, н. u 1923, na фронце з кастрычніка 1944 i лютага 1945, радави.
ГУБАРЧУК Аляксандр Георгіевіч, н. u 1925, na фронце са жніўня 1944 i студзеня 1945, радави.
ДЗЯМІДЧЫК jakў Васільевіч, н. u 1913, na фронце з верасня 1944 i maj 1945, радави.
ДЗЯМКО Васіль Самуілавіч, н. u 1915, na фронце з сакавіка i maj 1945, радави.
ДРУГАК jakў Антонавіч, н. u 1910, na фронце са снежня 1944 i maj 1945, радави.
КАЛЯДА Іван Якімавіч, сувязни партизан.
КАЛЯДА Уладзімір Герасімавіч, н. u 1908, na фронце са жніўня 1944 i сакавіка 1945, радави.
КАСАЧУК Іван Зосімавіч, н. u 1912, na фронце са снежня 1944 i лютага 1945, радави.
КАСЦЮК Сцяпан гаўрылавіч, сувязни партизан.
КАСЦЮЧЫК Уладзімір Нічыпаравіч, н. u 1923, партизан са снежня 1943 i ліпеня 1944.
КАХЦЮК Філімон Астапавіч, н. u 1914, na фронце са жніўня 1944 i студзеня 1945, радави.
КАЧАН Сцяпан Васільевіч, н. u 1917, na фронце з червеня 1941 i maj 1945, радави.
Качурка Васіль Герасімавіч, н. u 1908, na фронце з верасня 1944 i maj 1945, радави.
КІРЫСЬ jakў Ніканавіч, н. u 1911, na фронце са жніўня i верасня 1944, радави.
Cap Мікалай Андрэевіч, н. u 1926, na фронце з верасня 1944 i красавіка 1945, радави.
КРАЎЧУК Іван Максімавіч, н. u 1925, партизан атрада імя Чапаева з червеня i ліпеня 1944.
КУЛЯШОЎ Мікалай Афанасьевіч, н. u 1916, na фронце з червеня 1941 i maj 1945, старшина.
КУХАРЧУК Дзмітрый Аляксандравіч, н. u 1923, партизан атрада імя Чапаева, na фронце з maj 1944 i сакавіка 1945, радави.
ЛАШУК Міхаіл Васільевіч, н. u 1922, na фронце з лістапада 1944 i maj 1945, радави.
ЛІГАТКО Paweł Іванавіч, н. u 1913, na фронце з кастрычніка 1944 i красавіка 1945, радави.
ЛЯШЧЫНСКІ Уладзімір Іванавіч, н. u 1903, na фронце з лістапада 1944 i maj 1945, радави.
МАЙСЮК Васіль Дзяменцьевіч, н. u 1909, na фронце з красавіка i maj 1945, радави.
МАЙСЮК Іван Арсенцьевіч, н. u 1906, na фронце са студзеня i maj 1945, радави.
МАРОЗ Міхаіл Андрэевіч, н. u 1922, na фронце са снежня 1944 i maj 1945, радави.
Марчук Канстанцін Філімонавіч, н. u 1919, na фронце з червеня 1944 i maj 1945, радави.
НОВІК Андрэй Раманавіч, н. u 1920, na фронце са жніўня 1944 i maj 1945, малодши сяржант.
ПІЎЧЫК Paweł Мілайлавіч, н. u 1902, na фронце з сакавіка i maj 1945, радави.
ПЯТРЫНЧЫК Федар Федаравіч, н. u 1916, na фронце з кастрычніка 1944 i maj 1945, радави.
САЎЧУК Сямен Малафеевіч, н. u 1918, na фронце з верасня 1944 i maj 1945, радави.
ТРАЙЧУК Мікалай Андрэевіч, н. u 1923, na фронце са жніўня 1944 i лютага 1945, радави.
ЦІМАШЭНКА Дзмітрый Рыгоравіч, н. u 1922, na фронце з кастрычніка 1941 i maj 1945, малодши сяржант.
ЧАРНАК barbarzyńca, сувязни партизан.
ЧАРНАК Сцяпан Міхайлавіч, н. u 1912, na фронце са студзеня i красавіка 1945, радави.
SzaЎЧУК Іван Міхайлавіч, н. u 1920, na фронце са жніўня 1944 i сакавіка 1945, радави.
Шугай Васіль Сававіч, н. u 1922, na фронце з кастрычніка 1944 i maj 1945, сяржант.
Шугай Рыгор Аляксеевіч, н. u 1923, na фронце са жніўня i верасня1944, радави.
ШЫБУН Канстанцін Уладзіміравіч, н. u 1919, na фронце з кастрычніка 1944 i лютага 1945, сяржант.
ШЫМУК Федар Сцяпанавіч, н. u 1919, партизан атрада імя Чапаева з верасня 1943 i ліпеня 1944.
JaЎЧУК jakў Цярэнцьевіч, н. u 1921, na фронце з верасня 1944 i студзеня 1945, радави.

Ахвяры вайни

Удзельнікі антифашисцкага падполля, партизани, асоби, якія aktўna садзейніча¬лі партизанськаму руху і падполлю, członek іх сем'яў і мірныя жихари - ахвяри фашисцкага терору.

ГРЫЦУК Алена Makarўna, н. u 1905, дапамагала партизанам, памерла piekło rana u 1944.
ГРЫЦУК Anton Антонавіч, н. u 1902, партизан атрада імя Чапаева, загінуў 1.05.1942
ГРЫЦУК Леанід Антонавіч, загінуў u чэрвені 1941.
ГРЫЦУК Леанід Сцяпанавіч.
МАЧУЧКА Уладзімір Сцяпанавіч.

Воіны - землякі, якія загінулі ці прапалі bez вестак na elegant Вялікай Айчыннай вайни.

Iglica Георгій Іванавіч, н. u 1919, призвани ў Чырвоную армію ў 1944, радави, загінуў 6.12.1944 ва Усходняй Прусіі.
Iglica Рыгор Мацвеевіч, н. u 1921, загінуў пад Кобрынам u 1941.
Iglica Юрый Іванавіч, н. u 1919, загінуў ва Усходняй Прусіі ў 1945.
БОРЗДУН Максім Ільіч, н. u 1906, пасля визвалення Заходняй Беларусі працаваў оперупаўнаважаним u Кобрыне, u godzina вайни трапіў u палон і загінуў u лагери смерці ў Магілеве.
БУДЗЮК Федар Яфімавіч, н. u 1925, загінуў u 1941 пад Варшавай.
ГОПША Аляксей Мікітавіч, н. u 1917, памер piekło rana u 1941.
ГОПША Мікалай Аляксандравіч, н. u 1922, prapasў bez вестак u красавіку 1945.
ГРЫГОРЫК Сава Іванавіч, н. u 1907, призвани ў Чырвоную армію ў 1944, радави, prapasў bez вестак u маі 1945.
ГРЫШЧУК Георгій Еўдакімавіч, н. u 1917, призвани ў Чырвоную армію 1944, радави.
ГРЫШЧУК Іван Ніканавіч, н. u 1919, радави, загінуў u Магілеўськай вобласці ў 1943.
ГУБАРЧУК jakў Георгіевіч, н. u 1921, призвани ў Чырвоную армію ў 1944, радави, prapasў bez вестак u маі 1945.
ГусеЎ Канстанцін Іванавіч, н. u 1917, загінуў 3.2.1945 ва Усходняй Прусіі.
ДЗНІСЮК Рыгор Уладзіміравіч, н. u 1905, prapasў bez вестак u красавіку 1945.
КАЗЫРА Канстанцін Канстанцінавіч, н. u 1912, призвани u Чырвоную армію ў 1944, радави, загінуў 3.11.1944 u Латвіі.
КАЛЯДА Уладзімір Емільянавіч, н. u 1915, загінуў 1942, месца гібелі невядома.
КАСЦЮК Сцяпан гаўрылавіч, н. u 1922, загінуў 26.10.1944
МАРТЫНЮК Аляксандр Аляксееевіч, н. u 1912, загінуў 21.1.1945 ва Усходняй Прусіі.
МАРТЫСЬ Уладзімір Рыгоравіч, н. u 1925, загінуў 14.1.1945 ва Усходняй Прусіі.
ПАНАСЮК Сцяпан Іванавіч, н. u 1910, загінуў 18.11.1944
ПРУДАЕЎ Лявонцій Цімафеевіч, призвани ў Чырвоную армію ў 1944, радави, загінуў 22.1.1945 u Польшчы.
ЧАРНАК Сяргей Сяргеевіч, н. u 1925, загінуў у1944, месца гібелі невядома.
JaЎЧУК Anton Цярэнцьевіч, загінуў 13.4.1945 u Польшчы.

Пасля вайни ў Кобрынскім раєне " гаспадарила" banda Юшчыка. Толькі ў 1947 годзе, зімой, гету banda здолелі акружиць na адним з хутароў. Кобрынскай міліцыі ў гетай акцыі дапамагалі дабравольци з вескі Тэўлі, якіх называлі " істребкамі". Бандыты здолелі забіць аднаго міліцыянера і " істребка" kłuję Веруша.

Пасляваенны перияд(1945 - 1991)

Пасля визвалення ў ліпені 1944 r. тэрыторыі вобласці piekło гітлераўскіх захопнікаў узнавіў pal дзейнасць Тэвельскі сельскі Савет депутатаў працоўних. З пратакола №1 piekło 09.01.45 r. Кобрынскага РВК : будинак сельсавета перадаць бальніцы, памяшканне punkt pomocy medyczny перадаць сельсавету.

26.01.1945 r. u ТэўLach адкрита сямігадовая szkoła, але ўжо праз rok вучні былі пераведзени ў Рынкі. 12.04.1946 r. u ТэўLach адкрита бібліятэка.18.02.1948 r. dom соцкультури ў Тэвельскім сельсавеце. U 9 жніўня 1949 r. 36 вяськових гаспадарак аб' ядналіся ў калгас імя Чкалава(старшиня Г.П.Каліш). 23 жніўня 1949 r. na агульним сходзе сялян w. Наваселкі Тэвельскага сельсавета заснавани калгас імя Молатава. 30 maj 1950 r. цк ВКП(б) приняў пастанову "o zwiększenie kołchoz i zadanie partyjny organizacja w ten sprawa". Мясцовыя партийния і савецкія organ широка разгарнулі тлумачальную praca аб перавагах і эканамічнай вигадзе bujny калектиўнай вытворчасці. Ідэя стварення bujny калгасаў знайшла гарачую падтримку сярод калгаснага сялянства.

Агульны wschód członekў калгасаў імя Молатава і імя Чкалава 8 студзеня 1951 r. пастанавіў: аб'яднаць dwa ўказаних калгаса ў адзін калгас імя Молатава з центрам u w. Тэўлі. Пастанова агульнага wschód зацверджана рашеннем Кобрынскага райвиканкама № 3 ад16 студзеня 1951 r., a рашеннем № 68 piekło 26 студзеня 1951 r. зарэгістраваны statut калгаса імя Молатава. U весци Тэўлі дзейнічала толькі пачатковая szkoła.

1957 rok. Вучні na tło Тэвельскай пачатковай szkoła, заведуючи szkoła Левчук.

Na аснове пастанови агульнага wschód калгаснікаў piekło 17 ліпеня 1957 rok калгас імя Молатава перайменавани ў калгас " Радзіма". Згодна пастаноў агульних wschódў калгасаў імя Дзімітрава Тэвельскага сельсавета, " Радзіма" Тэвельскага сельсавета і "praўi" Казішчанскага сельсавета piekło 10 ліпеня 1959г. визначания калгаси былі аб'яднани ў адзін калгас імя Дзімітрава з центрам ў w. Стрыгава.

З гетага моманту калгас " Радзіма" Тэвельскага сельсавета спыніў pal дзейнасць. Згодна Загаду Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР piekło 11 жніўня 1959 r. Тэвельскі, Казішчанскі і Стрыгаўскі сельсавети аб'яднани ў адзін Тэвельскі сельсавет(w. Германы, w. Глінянкі, w. Дзевяткі, w. Заверша, w. Залессе, w. Завужоўе, w. Ківацічы, w. Кляшчы, w. płetwaўкі, w. Лышчыкі, w. Малышы, w. maca, w. Мярніца, w. Наваселкі, w. Ostrawa, w. Песцянькі, w. Рынкі, w. слаўнає, w. Стасюкі, w. Стрыгава, w. Тэўлі, w. Чарнічнае). U весци Тэўлі праходзяць розния мераприємстви, наладжваюцца канцерти.

15.01.1961 r. Тэвельскія жанчини перад репетицияй na tle dom kultura.

Агульным wschód калгаснікаў калгаса імя Дзімітрава Тэвельскага сельсавета piekło 25 червеня 1963 r. jestem принята пастанова аб разбуйненні калгаса імя Дзімітрава na 2 калгаси: калгас імя Дзімітрава і калгас " Тэвельскі". Цэнтр калгаса " Тэвельскі" знаходзіўten ў w. Тэўлі. U яго magazyn уваходзілі вескі : Тэўлі, Наваселкі, zaўжоўе, Стасюкі, Германы, Чарнічнае і слаўнає.

Рашэннем Кобрынскага райвиканкама № 258 piekło 6 ліпеня 1963 r. jestem зацверджана пастанова агульнага wschód калгаснікаў. Statut калгаса " Тэвельскі" byў зарэгістраваны 18 жніўня 1964 r. рашеннем Кобрынскага райвиканкама № 322.

1970 rok. Тэўлі, вуліца za чигункай

U сувязі з приняццем Канстытуцыі ZSRR 7 кастрычніка 1977 rok Тэвельскі сельскі Савет депутатаў працоўних і яго виканаўчи камітэт сталі називаць: Тэвельскі сельскі Савет ludowy депутатаў і яго виканаўчи камітэт. Na працягу 1963 - 1966 гг. Тэвельская бальніца jestem лепшай сярод сельскіх бальніц Брэсцкай вобласці.

Калектыў Тэвельскай бальніцы з галоўнымі ўрачамі вобласці

4 сакавіка 1979 rok з калгасам " Тэвельскі" аб'яднаўten калгас "1 maj", jak эканамічна słaby гаспадарка. Старшыня ўкрупненага калгаса - Жэдь Мікалай Аляксеевіч. Цэнтр калгаса - веська Тэўлі. 1985 rok. U весци Тэўлі 246 двароў, 609 жихароў; размешчани адміністрацыйны будинак калгаса імя Гагарына, u якім знаходзіцца сельсавет, таксама u весци есць аддзяленне сувязі, зберкаса, kompleksowy приємни punkt, пральня самаабслугоўвання, баня na 20 месц, пачатковая szkoła, сталовая na 30 месц, klub. Магазіны: 2 прадуктовия, адзін прамислови, магазін хозтавараў і магазін нарихтовак.

U ськладзе Рэспублікі Białoruś(1991 - 2006)

Na 1.01.1999 r. 250 двароў, 624 жихари, будынкі виканкама сельсавета і адміністрацыі калгаса імя Гагарына, 2 магазіны, klub, бібліятэка, бальніца, аптека, амбулатория, szkoła-ogród. Na 3.10.2001 r. na тэрыторыі Тэвельскага сельськага Савета размешчани 21 веська, три калгаси, адзяленне птушкафабрыкі, дзейнічаюць дзве сярэднія і адна пачатковая szkoła-ogród. Тэўлі - адзіная веська - центр сельськага Савета, дзе няма сяредняй szkoła. U ТэўLach - 4 магазіны, кафе, пошта, dzielnicowy бальніца, аптека, ветучастак, чигуначная станция. U ТэўLach праживає 618 жихароў u 250 дварах. Веска - центр калгаса імя Гагарына. 

Na 16.12.2006 r. будынкі виканкама сельсавета і адміністрацыі ААТ "Тэўлі", 3 магазіны, klub, бібліятэка, бальніца сястринськага догляду, амбулатория, аптека, szkoła-ogród. Населеныя punkt Тэвельскага z/z, якія nie існуюць або ўвайшлі ў magazyn іншых весак : Каленіца, Масты, Тулічы.

Тулічы
Старадаўняя сядзіба rodzaj Дзяконскіх, потим маєнтак pas жаночай лініі перайшоў i rodzaj Чэрняў. Размешчана za 2 km na ўwschód piekło w. Тэўлі. Тулічы ўпершиню згадваюцца ў пісьмовых крыніцах u 1563 r. u Акце каралеўськай рэвізіі запісана, што ў 1563 r. маєнтак Тулічы meў 20 walanie ворнай зямлі і 18 walanie замкавага las.

Захаваліся рэшткі park. I 1-й сусветнай вайни tu існаваў сядзібны dom, park, сажалкі, гаспадарчия пабудови, бровар. Палац пабудавани при Дзяконскіх яшче ў пачатку XIX st. Гэта byў драўляни аднапавярхови будьшак з mieszkaniec Ghana pas центри галоўнага front, nad якім узвишалася mansarda. U канци 2-й сусветнай вайни палац byў spalony партызанамі, a бровар разабрани na цеглу мясцовымі жыхарамі.

Пасля вайни park byў закінуты, пацярпеў вялікую wykrzesywanie. Нягледзячы na безгаспадарнасць, захаваліся древастой, пладови ogród, sadzarka, рави. Цэнтр park заарани і zajęty палеткамі мясцовага калгаса. U plan park maj forma прамавугольніка, абмежаванага з захаду і poўначи палеткамі мясцовага калгаса, з усходу - пладовим ogród, з poўdzień - дарогай. Park maj 2 паляни, абсаджания ліпамі і грабамі. U park растуць древи мясцових парод : dąb, jesion, ліпа, таполя, klon, grab і інш. Na месци спаленага палаца разраслася плантация безу. Рэшткі park патрабуюць узяцця na ўлік і пад ахову дзяржави.

Лiтаратура

1. Памяць: Гіст.-дакум. Хроніка Кобрынскага раєна. - мн.: БЕЛТА, 2002.
2. Гісторыка- kulturalny спадчина Кобрыншчыны/Аддз. kultura kobra. райвиканкама; Magazyn. Ю. А. Барысюк - Баранавічы :баранав.узбуйн. друк., 2001.
3. "Rewizja Kobryńской oszczędzanie złożony w 1563 rok królewski rewident Dmytro Сапегою". Вильна, 1876.
4. Дакументы Кобрынскага занальнага архіва
5. Wojskowy memuar generał pułkownik Л.М. Сандалова " пережітоє" - Moskwa: wojskowy wydawnictwo ministerstwo obrona ZSRR, 1966.
6. Замкі, палаци, паркі Берасцейшчыны Х - ХХ стагоддзяў (гісторыя, stan, перспективи) / Л. М. Несцярук. - мн.: БЕЛТА, 2002.
7. "Скарбонка майго kraj"(материял Тэвельскай сельськай бібліятэкі)
8. "Historia к-з im. Gagarin"( materiał rządzenie ОАО " Тевли")
9. А. шугай "mój родни кут".\\ "Кобрынскі веснік" piekło 3 кастрычніка 2001 rok
10. Я. мазур "pierwszy krew"\\ " Рэспубліка" piekło 8 maj 2003 rok

Aўтар: Заляшчук Раман Васільевіч

Rozkład na karta


Nawigacja





Our partners