Versão em português 中文版本 日本語版
Polish version La version française Versione italiana
Русская версия English version Deutsch Version

Artykuł O mieście Kobryń: tragedia wieś Rejon kobryński

Na ўзгорку za Орам . 

Няпраўtak, што хутаране, асабліва тия, якія живуць u акружэнні лясоў, - людзі маўклівыя, негасцінныя. Рыгор і Еўдакія Куліковічы з хутара Ор - адзіныя жихари яго na гети godzina - jaўna nie ўстрывожыліся при udziałўленні незнаємцаў. Інакш і nie ішлі by з гатоўнасцю насустрач, nie запрашалі by прысесці, нават nie спитаўши, хто my і чаго хочам, nie адказвалі by przyjazny na пытанні.

A іх jestem kawał. Спачатку аб весци з редкай і незразумелай назвай, дзе, паводле слоў Куліковічаў, i вайни jestem больш za 40 дамоў, ди яшче хутари навокал. Ды вось бяда: спалілі яє фашисти ў 1943 годзе.

Нягледзячы na ўзрост, памяць u Рыгора Канстанцінавіча dobry. Дзякуючы гетаму і даведаліся, што напярэдадні Niemiec везлі з bok Маларыты і навакольних весак chłopiecў і дзяўczat, каб адправіць іх na примусовия praca ў Германію. Сустрэча з партызанамі прымусіла спыніцца ў Оры. Tu будучих нявольнікаў na ноч загналі ў хлеў, дзе яни і прасядзелі пад zamek. Раніцай павезлі dal(потим некаторим пашчасціла ўцячи), a напаследак акупанти запалілі веську...

Nie ўцалела ніводнай пабудови. Сяляне разышліся, хто куди mogę. Куліковічы пабудавалі прасторную зямлянку, дзе пражылі некалькі гадоў. Tu сустрэлі падзеі сакавіка 1944 rok, наступстви якіх і прывялі my u гети аддапени кугочак Кобвонаармейцы, якія ўдзельнічалі ў адной з вайськових апераций, апынуліся na тэрыторыі Маларыцкага і тагачаснага Дзівінскага раєнаў. Аднойчы вечарам, паводле слоў Рыгора Канстанцінавіча, яни пачулі гукі bój. Стрйляніну jestem чутна з bok Бельска, Дзівіна, іншых месцаў. Баі працягваліся і ў наступния дні. Але, нягледзячи na падтримку партизан, сілы былі няроўния, і нашим давялося адступаць i Прыпяці. Na месцах bajў засталіся забітыя. Частка наших вайськоўцаў jestem пахавана na ўзгорку ў w. Ліпава, іншыя - u сасняку паблізу цяперашняга w domu Куліковічаў.

I вось яна, брацкая магіла. Чыстае, прибранає месца, дихтоўная металічная агароджа, што замяніла драўляни штыкетнік. I спіс прозвішчаў, іменаў, data. Салдаты і партизани. Андрыеўскі, бабаєў, Барысаў, Бялоў, Ігнацьеў, Мельнікаў, Навойкаў... I знаєми Куліковіча - малади партизан Мікалай Грыбаў. Data гібелі вайськоўцаў - 27 і 29 сакавіка, узрост - piekło 1915 rok нарадження i 1925-га. Супраць прозвішчаў партизан такіх даних няма. Унізе спісу дапаўненне: "tu пахавани чатири невядомия партизани".

− Пахавана значна больш людзей, - пераканани Рыгор Куліковіч. - Сюды звозілі забітых з многіх месцаў. Пасля вайни перавезлі з Ліпава. Але, здаєцца, - nie ўсіх. Таму my з сябрам вырашылі паставіць na тим месци три крижи і агарадзіць. Яны і сення стаяць...

Памаўчаў криху Рыгор Канстанцінавіч і видахнуў з sztywny: − a родния і nie ведаюць, дзе костачкі блізкіх притулак знайшлі. Адны аб' явіліся, дзесьці здалек прыязджалі. Мяне tak, jak і wy, распытвалі...

Яшчэ i приєзду ў Ор даведаліся, што вясной сюди прыязджалі з Віцебска родния Ягора Навойкава - dacza з унукамі. Ім пашчасціла даведацца аб месци пахавання бацькі і дзеда, пабиваць na магіле, пераканацца, што памяць аб ім і яго баявих сябрах захоўваєцца. Хочацца вериць, што будуць наведвацца сюди і іншыя людзі, чиє родния знайшлі апошні притулак u гетим маляўнічым kącik. Паводле слоў Куліковіча, некалькі тидняў wstecz прыязджалі мужчина і жанчина, казалі, што з Брэста. Вадзіў ен іх na магілу, аб падзеях 60-гадовай iўнасці раськазваў. A яшче яни распытвалі аб пахаваних tu Niemiec.

Пачуўши taki, зацікавіліся і my. Jak skazў nasz праважати, аб тим, што Niemiec пахавалі tu сваіх, гаварылі многія вяськоўци пасля тих сакавіцкіх bajў, ди і sam ен бачиў świeży, разраўнаваную зямлю... Пры гетим Рыгор Канстанцінавіч паказаў na другі канец агароджанай тэрыторыі. I na nasz здзіўленне ўпеўнена прамовіў: "Якраз tu і jestem. Слядоў ніякіх няма, a рэшткі beton - з таго godzina, jak агароджу ўstanўлівалі".

Агульная памилка ці яшче адзін paradoks яє вялікасці Гісторыі? Адказаць na гета питанне змогуць толькі вынікі абследавання месца, аб чим гаварылі Куліковічу незнаємци з Брэста, відавочна, маючи na ўwaza пошукави атрад Міністэрства абарони. A пакуль вакол гетага месца ціха шумяць прыгажуні- choina. Аднолькава dla ўсіх.

Марыя Хільчук

Хільчук, М. na ўзгорку za Орам / Марыя Хільчук // Кобрынскі веснік. - 2004. - 28 жніўня. - С.2.
Успаміны жихароў спаленай вескі Ор.

Komentarz