Вельмі сціплыя, фрагментарныя звесткі пра
асобу і лёс Стафана Фёдаравіча Семенюка, які нарадзіўся 3
снежня 1895 г. у в. Яромічы Кобрынскага раёна. Найбольш
поўна яны захаваліся ў памяці сваякоў і аднавяскоўцаў ды ў
нямногіх, цудам уцалелых вершах.
На здымку, якому 75 гадоў: юнак-матрос, спакойны выраз
прыгожага твару, чорныя ленты з якарамі нібыта напаказ
спа-даюць 3 левага пляча, да жалезнага крыжа дакранаецца
рука. На адвароце роўным почыркам, які лёгка чытаецца,
напісана: «Севастопаль, 5 чэрвеня 1916 года. На памяць
бацькам і сястры. Асобнай роты службы сувязі матрос 2-й ст.
Стафан Семянюк». 1-я сусветная вайна ў разгары. Запушчана ў
дзеянне беспакараная сіла зброі для забойства людзей, а тут,
на здымку, пяшчотна-ласкавыя, дабром і надзеяй напоўненыя
радкі:
Здравствуй, батюшка!
Здравствуй, матушка
И сестра моя — Жизни подруга.
В знак любви моей
К вам, родимые,
Посылаю вам
Эту карточку.
Счастью вашему
И спокойствию
По любви своей
Не нарадуюсь,
Хоть довольствуюсь
Положением
Я своим пока,
Но и радуюсь,
Что и вы, мои
Вы родимые,
Не оставлены
Царской милостью,
И могу сказать
До свидания...
Бацькі матроса-паэта разам з іншымі сялянамі пакінулі
родныя мясціны ў сувязі 3 хуткім прасоўваннем фронту на ўсход і на правах
бежанцаў знайшлі прытулак у Стаўрапольскім краі. 3 царскай ласкі бежанцы
атрымлівалі значную па тым галодным часе дапамогу.
На флоцкую службу прызываўся Стафан Семянюк ва ўмовах царскай імперыі, а
вярнуўся на сваю Кобрыншчыну, калі ўжо ўсталявалася панаванне Полынчы. Усіх
клікаў дадому мілы сэрцу і душы палескі край. Збяднелы за вайну сялянскі люд
вяртаўся з бежанцаў у родныя сёлы. Адчынялі забітыя вокны сваіх хат,
прыступалі да апрацоўкі зямлі-карміцелькі, парослай лазой, бярэзнікам ды
пустазеллем. Перарванае жыццё адраджалася, ствараліся новыя сем'і. Былы
чарнаморскі матрос Стафан Семянюк ажаніўся з дзяўчы-найаднавяскоўкай
Пелагеяй Каштальянчык, якая вярнулася 3 бежанства. Там яна працавала на
парахавым заводзе, дзе ўмовы працы былі шкодныя для здароўя і, як мяр-куюць,
прывезла з сабой невылечную тады хваробу — сухоты.
Ад кароткага шлюбу нарадзіліся двое дзяцей — сын Віталь, у далейшым
удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, вызваляў Полынчу ад гітлераўскіх акупантаў
і быў паранены першы раз, а другі раз — пры ўзяцці Кёнігсберга, стаў
інвалідам 2-й групы; і дачка Надзея, па мужу Яроміна, зараз жыве ў
бацькоўскай сядзібе ў Яромічах. Усяго дзевяць гадоў было Віталю, калі
маладым яшчэ памёр бацька. Што запомніў хлопчык пра бацьку-паэта?
Ён памятае, як бацька ў клуні на таку спраўна малаціў цэпам снапы, час ад
часу рабіў перадышку, усаджваўся, ненгга напру-жана абдумваў і запісваў.
Памятае яшчэ, як збіраліся ў хаце сябры бацькі, і ён чытаў свае вершы, часта
суправаджаючы паказам сваіх сатырычных малюнкаў. Было мнагалюдна, весела і
запамінальна. Калі падрос, то даведаўся, што бацькавы вершы, перапісаныя ад
рукі, разыходзіліся па ўсёй вёсцы, траплялі ў навакольныя вёскі Стрыі,
Мінянка, Гарыздрычы, Астромічы, і хто ведае куды яшчэ.
Невядома, што абуджала ў Стафане Семенюку, што жывіла ў ім імкненне да
паэтычнага слова. Нялёгкія ўмовы сялянскага жыцця? Нацыянальны ўціск?
Сацы-яльная несправядлівасць? Ці ўсё разам узятае? Вядома толькі, што
Стафана цягнула да ведаў. Ён гэта адчуваў, бо што маг-ла даць яму сельская
школа пры дару, што яна магла даць пры Польшчы? Невыпад-кова ён адразу
пайшоў вучыцца, калі пры Яроміцкай сельскай школе адкрыліся курсы для
дарослых, якія вяла настаўніца-полька Фяліцыя Цібароўская. Курсанты вучыліся,
горача спрачаліся — і паміж сабой, і са сваёй настаўніцай.
Як і ўсе навокал, здабываючы ў поце надзённы хлеб, Стафан Семянюк адгукаў-ся
ў сваіх вершах на розныя праявы сялян-скай рэчаіснасці («Лёс», «Падзяка»,
«Доля сялянства» і інш.). Ва ўмовах міжваеннай Полыычы наўрад ці мог
што-небудзь апублікаваць сялянскі паэт-самавучка 3 апаля-чанага Палесся,
хоць выключаць такую магчымасць наогул няма падстаў.
У цяжкі час жыў Стафан Семянюк, але яшчэ цяжэйшы выпаў яму лёс. Рана памерла
жонка Пелагея, пакінуўшы дваіх дзяцей. Аднак без гаспадыні немагчымы
сялянскі дом, гаспадарка, і малады ўдавец ажаніўся з дзяўчынай Марынай
Равацюк 3 в. Луцэвічы, што каля Кобрына. Ад іх шлюбу ў 1929 г. нарадзілася
дачка Антаніна (цяпер пражывае ў Ніжнім Ноўга-радзе, Расія). Але і ёй,
Марыне, таксама на-канавана было рана пайсці з гэтага свету ад той
невылечнай тады хваробы — сухотаў. А потым, 17 мая 1931 г., на 36-м годзе
жыцця памёр і Стафан Семянюк. Рана згас паэтычны дар, які так і не змог
разгарнуцца ў поўную сілу.
А. Сушчук.
З вершаў С. Семенюка
ПАДЗЯКА
Посылали мы в краиши,
Мачушыни диты,
Лыст до пана инспэктора
В Кобринським повита:
«Вам, ясновельможный пане,
Пане инспэкторэ,
Глэм подяку за «баданне» [1]
И за иншэ горэ.
Вам, а нэ кому другому,
Выпало на долю
Граты в тэмряви полиський
Езуитську ролю.
Добрэ вы сэлян «бадалы»,
Добрэ ролю гралы,
Бо всих добро обдурылы,
Всих пэрэлякалы,
Що богато пидпысало
Паньски протоколы,
Нибы нэ вкраинську мову
Просымо в своий школи.
«Добрэ» то було «баданне»
(«Добрэ» вашэ сэрцэ!)»
Як за пидпыс в протоколи
Люд лэтив за двэрци.
Того й дякуемо щиро,
А як мало щього,
То помолымо за пана
Господа святого:
«Святый божэ, святый крипкый
И бэзсмэртный творчэ,
Нэ тримай в овэчий шкури
Сэрцэ його вовчэ.
Выпусты його на волю,
Хай воно полынэ,
Хай його в пэкэльний брами
Сам люцыпэр стринэ».
А чы будэ другый липшый,
Нэ турбуйтэсь, людэ:
Як нэ липшый, то напэвно
Гиршого нэ будэ.
ЛЁС СЯЛЯНСТВА
Працюй, як вил, мовчы, як камінь,
Остатний гриш нэсы панам,
Тэрпы нужду, дывысь на нэбо,
Бо шчастя й правда тилькы там.
Платы, дэ скажуць, нэ пытайся,
Чы на цим свити правда е;
Тут лыхо всэ. Умрэш — на нэби
Там правда й щасця всэ твое.
А щоб нэ стратыты по смэрти
Того блажэнства та красы —
Давай, нэбожэ, а натомисть
Сам ты ничого нэ просы.
Чы ж вси тэрплять, дають, працюють,
Надиючысь на нэбо-рай? —
Про тэ тоби нэ вильно знаты,
Про тэ никого нэ пытай.
1. «Баданне» — «даследаванне» (тут саркастычна) мясцовых улад аб патрэбнасці выкладання ў школе на роднай мове.
Наши проеты: Туристический Кобрин | Познай Кобрин Все права защищены © 2011-2017. Все изображения защищены их правообладателями. При копировании материалов активная ссылка на http://ikobrin.ru обязательна.